From 37e7b2d64bae26f7b8d43033cc51bece3d1fb659 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Alber Date: Tue, 30 Jan 2024 20:16:33 +0000 Subject: Edit: /library/ulus-baker-simmel-uzerine0 #47 * 2024-01-30T20:11:52 kewq -- alber --- u/ub/ulus-baker-simmel-uzerine0.muse | 346 +++++++++++++++++++---------------- 1 file changed, 186 insertions(+), 160 deletions(-) (limited to 'u') diff --git a/u/ub/ulus-baker-simmel-uzerine0.muse b/u/ub/ulus-baker-simmel-uzerine0.muse index c596923..7c8c8d3 100644 --- a/u/ub/ulus-baker-simmel-uzerine0.muse +++ b/u/ub/ulus-baker-simmel-uzerine0.muse @@ -1,160 +1,186 @@ - - - -Körotonomedya | ulus baker | Simmel Üzerine - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - -
körotonomedya > türkçe > ulus baker
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
yakýnlýklar
 
 
 
 
 
- - -

Simmel Üzerine

Ulus Baker

kýsadevre fanzin, 2 (1 nisan 2001) [Bu metin Ulus Baker'in toplumsal tipler ve belgesel iliþkisi üzerine yazdýðý bir e-mail'den alýntýdýr.]

- -

Simmel'in metninden* anlaþýlmasý gereken tuhaf bir durum var galiba: o da bir yabancýya kimsenin "yabancý olamayacaðýdýr..." bir paradoks gibidir bu durum ama en çok bir yabancýyý rahat rahat kiþisel ya da kolektif sorunlarýnýza dahil (hatta Simmel'in hatýrlattýðý gibi) ve ortak kýlarsýnýz... tuhaftýr bu geçen yýl Western konusunda derste tartýþýrken farkettiðimiz gibi o film türünün iyi örneklerinde beliren bir durumdur... dýþarýdan gelene duyulan o tuhaf güven hissi... içini ona dökebilmek ve onun yargýçlýðýna (hakemliðine) baþvurmak... bu açýdan Yabancý" asgari bir insan" gibidir... bizimle birlikte insandir, ama yine de asgaridir...

- -

"gariban" ise yabana atýlacak bir tema deðil... "garib" ve coðulu "gariban" asýrlar boyu bu coðrafyada cok geniþ bir insan kitlesini anlatan kelimelerdi... bu kelime bugün bizi daha çok yoksulluða, dýþlanmýþlýða, "ötekiliðe" çekiyor ama geleneksel kültürlerin bugün "misafirperverlik" gibi yavþamýs bir kelimeyle çarpýtmaya alýþtýðýmýz çok özel bir "yabancý-tanýþýklýðýnýn" da hesaba katýlmasý gerekir... her bakýmdan sosyolojinin en acýmasýz, en sert, en tarafgir, en vahþi "bilim" olduðunu hissetmek gerekiyor... bu ise sosyoloji için en büyük açýlýmdýr...

- -

Simmel metinleri genel olarak bu "vahþeti" icerirler... bütün tespitler (para, meta iliþkileri, toplumsal tip ve karakterler) son derecede sert ve keskindirler ve herhalde Simmel'in donemindeki kent ve kýr manzaralarýnýn çok gerçek yorumlarýdýrlar... günümüzde sosyoloji insaný kaybetmeye, onu rakamlaþtýrmaya ya da "kanaat sahibi" ve "soru sorulacak" birimler haline getirmeye baþladýðýnde Simmel devrini gerçekten özlüyoruz...

- -

Peki bugün sosyal bilimler "toplumsal tipler" yaratabilirler mi, onlarý anlayabilirler mi? yoksa tipler nesnel olarak mi ortadan kalktýlar? su anda sorulmasi gereken sorular bu turdendir... artýk roman sanati bile toplumsal tipler uretemiyor (oysa eskiden Dostoyevsky'nin Budala'si, Dickens'in "yoksul"u, Gogol'un "memur"u vardý... Marx "proletarya"yi, Weber Protestan kafali "burjuva"yi tasvir ediyordu... Sinema toplumsal tipler uretmeyi romandan ve sosyolojiden daha uzun bir sure sürdürdü... bugün ise vazgeçti...

- -

sorulmasý gereken þudur... Yabancý gibi, Yoksul gibi, Göçmen gibi, Burjuva gibi vesaire... afektif ve görülebilir (dolayýsýyla görsellestirilebilir) toplumsal tipler modern-postmodern toplumda ortadan kalkarak amorf kitle toplumunda yitip gittikleri için mi onlarin sosyolojisini, siyasetini ve filmini yapamýyoruz artýk, yoksa sosyoloji, siyaset ve sinema onlari artýk yakalayamýyor, kapsayamýyor, ifade edemiyor mu... ben ikinci bakýþ açýsýna yatkýným...

- -

ben bütün doktora tezimi bu "toplumsal tipler" meselesi üstüne kurdum... gerçekten sonsuz bir literatur var... ama ayný zamanda "düþünülmemiþliðin" eseri olarak hiçbir þey de yok... mesela bir düþünün toplumsal tiplerimizi ve onlara tekabul edebilecek kýsa formulleri:

- -

Taraftar... kimdir nedir? bunun bir "kimlik" olduðunu kabul etmemizi isteyenler var... oysa kimlik kapalý bir seydir, tanýmlanýr ve tanýmlandýðý yerde durur-kalýr... oysa varoluþ sürekli hareket halindedir ve "kimlik" kavramýyla kavranamayan bir açýklýðý, belirsizliði vardýr... taraftar hem bireydir hem de deðildir... çoðu zaman gevþektir ve týrsar... kalabalýk olgusundan destek bulduðu anda ise canavarlaþabilir... ya da tam aksine kalabalýða karþý çýkar... çoðulluklarýn davranýþlarýný hesaba katmadan hiçbir toplumsal tipi ayýrdetme þansýnýz olamaz...

- -

mesela: "Müslüman"... yalnýzca bir dine aidiyet söz konusu deðildir... toplumsal-varoluþþal tip olarak müslüman'ýn formülü þudur: her þeyin çözümünün çok kolay olduðuna inanan adam (kadýn deðil --ve bunun nedenini hemen göreceðiz...) Müslüman, herhangi bir fikih alimiyle ya da ümmetten bir köylüyle konuþtuðunuzda hemen farkedebileceðiniz gibi kendi dinini üstünlüðünü basitliðinde, yalýnlýðýnda arar... mesela karýsýnýn kýzýnýn iffeti gibi "derin" bir mesele mi vardýr? islam buna çok kolay bir çözüm bulmuþtur zaten: kapatýrsýn olur biter... faiz günah midir? çözüm çok basittir: bir senet yaparsýn burada o olayýn adýna faiz denmez, metinde "faiz" sözcüðü geçirilmez, olur biter...

- -

Ama ne yazýk ki mesele bununla bitmez ve Müslüman adýný verdiðimiz "toplumsal tip" sürekli bir "varoluþsal kriz" içine düþer... karýsýný kýzýný kapatmýstýr, ama ya sokakta onlara birisi deðerse... o halde hemen "en basit" çözüm bulunur: iran'da olduðu gibi kamu araçlarýnda, otobüslerde ve sokaklarda "haremlik-selamlik"... bir fýkýh ya da ilahiyat aliminin hep övündüðü "Islamýn en iyi din olduðu çünkü çok yalýn ve basit olduðu" bu yüzeysel "kolay çözümler" mantýðý içinde eriyip gider... Ne kolaydýr müslümanlýk! sonuçta bir "bismillahirrahmanirrahim" demen yetecektir...

- -

etrafýmýzda bu türden bir projede "insan" olarak görebileceðimiz çok sayýda "toplumsal tip" var... onlar "þu ya da bu" kiþiler deðiller... öyle olsaydýlar gazeteler ve televizyon toplumsal tipler inþa etmek iþini baþarabilirlerdi... kiþi deðiller... ama olaylar ve olay oluþtururlar... büyük "beat" sosyolog Charles Wright Mills ellili yýllarda iki "modern" toplumsal tipi keþfettiðinde ("iktidar seçkini" ve "beyaz yakalý") bu meyanda yürüttüðü tartýþma bu toplumsal tipler aracýlýðýyla bütün bir dünyayý çözümlemeye kadar varabilmisti... çünkü toplumsal tipler analitik toplumsal iþlevlere baðlanýrlar... michel foucault 19. yuzyilda belirginleþen bir toplumsal tipi ortaya çýkarmýþtý: tehlikeli birey... bütün hukuk ve psikiyatri, bütün ceza sistemi bu bireye deððin örgütlenmiþti: suç iþlemiþ olmasa bile buna yatkýn olan tipler kimler... bu aranýyordu... Freud bir psikolojik-toplumsal tip olarak "nevrozlu"yu icat etti...

- -

toplumsal tipler genel olarak "tümü kapsayýcý" olabilirler... bu onlarýn "tip" olma karakterini ortadan kaldýrmaz... günümüzde herkes bir þeylere "yabancýdýr"... birilerince "yabancý" olarak görülür... o zaman "yabancýlýðýn" ana formülünü sosyolojik olarak üretemezsiniz sosyoloji yapamazsýnýz, yabancýyý da anlayamazsýnýz... simmel bu konuda bize çok þeyler anlatan ve hatýrlatan bir formül üretmiþti... baþka formüller de üretilebilir... mesela "yabancýlaþma" sürecinin ürünü olarak yabancý... bir düþmanlýðýn nesnesi olarak yabancý... korkulur kiþi olarak yabancý...

- -

toplumsal tipler afektif varoluþlardýr... anlaþýlmayabilirler ama hissedilirler... Simmel bu yüzden bir toplumsal tipin mutlaka toplum tarafýndan yaratýlacaðýna dikkat çeker: onlar hissedilmeden varolmazlar... "yoksulluk" olsa bile "yoksul" diye bir tip olmayabilir... varolmasý için toplumun "yoksullarý" keþfetmesi, bu sorun için birilerini hedef seçerek tavýrlar almasý, mesela onaltýncý yüzyýl ingilteresinde oldugu gibi Poor Laws çýkarmasý, ondokuzuncu yüzyýlda oldugu gibi anti-alkolizm, vesaire... ve benzeri kuruluþlar oluþturmasý gerekir... Yoksulluk bir nesne haline geldikçe etrafýnda bir "toplumsal tip" oluþacaktýr...

- -

þimdi benim iddiam: toplumsal tipleri "görsel iþitsel" olarak tespit etmek onlarý teorik olarak hedef edinmekten daha kolay, daha verimlidir... bu "belgeselliktir"... belgesi olmayanlarýn belgesi olmak yazý aracýlýðýyla olmaz, görsel-iþitsel ortamda olur... sosyoloji zamanla "toplumsal tiplerini", bu esaslý tutamaklarýný kaybetti... edebiyat ve sinema da kaybetme yoluna girdiler... biraz üçüncü dünya sinemasý dayanýyor gibi: güney, kiarostami, sokurov (rusya da artýk bir üçüncü dünya ülkesi bugünlerde)... sosyoloji artýk insanlarýn ne olduðuna bakmýyor; onlara ne olduklarýný --çoðu zaman pek de nazik olmayan bir þekilde-- sormakla yetiniyor... çevrelerinde, dünyalarýnda ne olup bittiðine bile bakmadan onlarýn "toplumsal bakýmdan kurulu" (socially constructed) dünyalarýnda ne olup bittiðine bakmayý --bir tür kanaatlar haberdarlýðýný-- yeterli görüyor...

- -

iþte tam bu noktada sosyoloji ile "belgesel" arasýnda esaslý bir bað kurulabilir... "sözlü tarih" denen bir pratik var... bunu antropologlar iki yüz yýldýr zaten yapýyorlardý... ama tek bir "toplumsal tip" üretemediler... çünkü hep toplumsal yapýlarin, yani durganlýklarýn nasýl olduðuna bakmaya çalýþtýlar... oysa hayat harekettir... ve bu hareketlerin tespiti esas olarak "görsel" duyularýn dünyasýndan etkilenen bir varlýk olarak insana görsel-isitsel ortamlarla daha rahat iletiliyor... bu bir gözlemden bile ötede bir þey: her yeni kuþak bir öncekinden daha cok "görsel-iþitsel" düþünüyor ve varoluyor... biz de eskiden daha çok okurduk, simdi daha çok... seyrediyoruz...

- -

benim iddiam, bir belgesel kurgusunun bir tür "düþünme" olduðu... nasýl bir sosyolog araþtýrma materyelini yontuyorsa, ýþýðý, görüntüyü, imaji, hareketi ve zamaný yontarak bir filmci de "düþünür"...

- -

"hayatý olduðu gibi yakalamak" gibi bir Vertov ideomu bence hala "belgesel" için esastýr... ama bence vertov'un söyleyeceklerinin daha çoðu bir filmciden çok sosyologlara hitap ediyor... görsel olarak bir dünya kurup onu araþtýrmak... ve bu dünya mümkün olduðunca az "anlatýsal", "dramatik" olmalý... mümkün olduðunca "olduðu gibi" olmalý...

- -

* G. Simmel "The Stranger", On individuality and social forms: selected writings, Edited and with an intro. by Donald N. Levine. Chicago: University of Chicago Press, [1971], s. 143-49.

- - - - - -
- -
- 
  arama     rss-feed    bize yazýn    harita metot    ENGLISH   
- - \ No newline at end of file +#title Simmel Üzerine +#author Ulus Baker +#source https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,221,0,0,1,0.html +#lang tr +#pubdate 2024-01-30T20:11:13 +#topics imge, eleştiri, hareket, post yapısalcılık, sanat +#notes * G. Simmel "The Stranger", On individuality and social forms: selected writings, Edited and with an intro. by Donald N. Levine. Chicago: University of Chicago Press, [1971], s. 143-49. + +Körotonomedya | ulus baker | Simmel Üzerine + + + + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][]] | [[http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12][]] | + | + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html][körotonomedya]] > [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html][türkçe]] > ulus baker | + +| + | + + + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][gündem]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html][l'écume des jours]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html][on the common]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html][ulus'un ardından ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html][ulus baker yazıları ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html][theoria]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html][otonomi]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html][spinozism]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html][vertoviana]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html][chiapas]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html][pdf arşivi]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html][yakınlıklar]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html][hakkımızda]] +
+ + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html][yenilikler ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] +
+ + +| | + | + | + +| | +* Simmel Üzerine + +** Ulus Baker + +kısadevre fanzin, 2 (1 nisan 2001) [Bu metin Ulus Baker'in toplumsal tipler ve belgesel ilişkisi üzerine yazdığı bir e-mail'den alıntıdır.] + +Simmel'in metninden* anlaşılması gereken tuhaf bir durum var galiba: o da bir yabancıya kimsenin "yabancı olamayacağıdır..." bir paradoks gibidir bu durum ama en çok bir yabancıyı rahat rahat kişisel ya da kolektif sorunlarınıza dahil (hatta Simmel'in hatırlattığı gibi) ve ortak kılarsınız... tuhaftır bu geçen yıl Western konusunda derste tartışırken farkettiğimiz gibi o film türünün iyi örneklerinde beliren bir durumdur... dışarıdan gelene duyulan o tuhaf güven hissi... içini ona dökebilmek ve onun yargıçlığına (hakemliğine) başvurmak... bu açıdan Yabancı" asgari bir insan" gibidir... bizimle birlikte insandir, ama yine de asgaridir... + +"gariban" ise yabana atılacak bir tema değil... "garib" ve coğulu "gariban" asırlar boyu bu coğrafyada cok geniş bir insan kitlesini anlatan kelimelerdi... bu kelime bugün bizi daha çok yoksulluğa, dışlanmışlığa, "ötekiliğe" çekiyor ama geleneksel kültürlerin bugün "misafirperverlik" gibi yavşamıs bir kelimeyle çarpıtmaya alıştığımız çok özel bir "yabancı-tanışıklığının" da hesaba katılması gerekir... her bakımdan sosyolojinin en acımasız, en sert, en tarafgir, en vahşi "bilim" olduğunu hissetmek gerekiyor... bu ise sosyoloji için en büyük açılımdır... + +Simmel metinleri genel olarak bu "vahşeti" icerirler... bütün tespitler (para, meta ilişkileri, toplumsal tip ve karakterler) son derecede sert ve keskindirler ve herhalde Simmel'in donemindeki kent ve kır manzaralarının çok gerçek yorumlarıdırlar... günümüzde sosyoloji insanı kaybetmeye, onu rakamlaştırmaya ya da "kanaat sahibi" ve "soru sorulacak" birimler haline getirmeye başladığınde Simmel devrini gerçekten özlüyoruz... + +Peki bugün sosyal bilimler "toplumsal tipler" yaratabilirler mi, onları anlayabilirler mi? yoksa tipler nesnel olarak mi ortadan kalktılar? su anda sorulmasi gereken sorular bu turdendir... artık roman sanati bile toplumsal tipler uretemiyor (oysa eskiden Dostoyevsky'nin Budala'si, Dickens'in "yoksul"u, Gogol'un "memur"u vardı... Marx "proletarya"yi, Weber Protestan kafali "burjuva"yi tasvir ediyordu... Sinema toplumsal tipler uretmeyi romandan ve sosyolojiden daha uzun bir sure sürdürdü... bugün ise vazgeçti... + +sorulması gereken şudur... Yabancı gibi, Yoksul gibi, Göçmen gibi, Burjuva gibi vesaire... afektif ve görülebilir (dolayısıyla görsellestirilebilir) toplumsal tipler modern-postmodern toplumda ortadan kalkarak amorf kitle toplumunda yitip gittikleri için mi onlarin sosyolojisini, siyasetini ve filmini yapamıyoruz artık, yoksa sosyoloji, siyaset ve sinema onlari artık yakalayamıyor, kapsayamıyor, ifade edemiyor mu... ben ikinci bakış açısına yatkınım... + +ben bütün doktora tezimi bu "toplumsal tipler" meselesi üstüne kurdum... gerçekten sonsuz bir literatur var... ama aynı zamanda "düşünülmemişliğin" eseri olarak hiçbir şey de yok... mesela bir düşünün toplumsal tiplerimizi ve onlara tekabul edebilecek kısa formulleri: + +Taraftar... kimdir nedir? bunun bir "kimlik" olduğunu kabul etmemizi isteyenler var... oysa kimlik kapalı bir seydir, tanımlanır ve tanımlandığı yerde durur-kalır... oysa varoluş sürekli hareket halindedir ve "kimlik" kavramıyla kavranamayan bir açıklığı, belirsizliği vardır... taraftar hem bireydir hem de değildir... çoğu zaman gevşektir ve tırsar... kalabalık olgusundan destek bulduğu anda ise canavarlaşabilir... ya da tam aksine kalabalığa karşı çıkar... çoğullukların davranışlarını hesaba katmadan hiçbir toplumsal tipi ayırdetme şansınız olamaz... + +mesela: "Müslüman"... yalnızca bir dine aidiyet söz konusu değildir... toplumsal-varoluşşal tip olarak müslüman'ın formülü şudur: her şeyin çözümünün çok kolay olduğuna inanan adam (kadın değil --ve bunun nedenini hemen göreceğiz...) Müslüman, herhangi bir fikih alimiyle ya da ümmetten bir köylüyle konuştuğunuzda hemen farkedebileceğiniz gibi kendi dinini üstünlüğünü basitliğinde, yalınlığında arar... mesela karısının kızının iffeti gibi "derin" bir mesele mi vardır? islam buna çok kolay bir çözüm bulmuştur zaten: kapatırsın olur biter... faiz günah midir? çözüm çok basittir: bir senet yaparsın burada o olayın adına faiz denmez, metinde "faiz" sözcüğü geçirilmez, olur biter... + +Ama ne yazık ki mesele bununla bitmez ve Müslüman adını verdiğimiz "toplumsal tip" sürekli bir "varoluşsal kriz" içine düşer... karısını kızını kapatmıstır, ama ya sokakta onlara birisi değerse... o halde hemen "en basit" çözüm bulunur: iran'da olduğu gibi kamu araçlarında, otobüslerde ve sokaklarda "haremlik-selamlik"... bir fıkıh ya da ilahiyat aliminin hep övündüğü "Islamın en iyi din olduğu çünkü çok yalın ve basit olduğu" bu yüzeysel "kolay çözümler" mantığı içinde eriyip gider... Ne kolaydır müslümanlık! sonuçta bir "bismillahirrahmanirrahim" demen yetecektir... + +etrafımızda bu türden bir projede "insan" olarak görebileceğimiz çok sayıda "toplumsal tip" var... onlar "şu ya da bu" kişiler değiller... öyle olsaydılar gazeteler ve televizyon toplumsal tipler inşa etmek işini başarabilirlerdi... kişi değiller... ama olaylar ve olay oluştururlar... büyük "beat" sosyolog Charles Wright Mills ellili yıllarda iki "modern" toplumsal tipi keşfettiğinde ("iktidar seçkini" ve "beyaz yakalı") bu meyanda yürüttüğü tartışma bu toplumsal tipler aracılığıyla bütün bir dünyayı çözümlemeye kadar varabilmisti... çünkü toplumsal tipler analitik toplumsal işlevlere bağlanırlar... michel foucault 19. yuzyilda belirginleşen bir toplumsal tipi ortaya çıkarmıştı: tehlikeli birey... bütün hukuk ve psikiyatri, bütün ceza sistemi bu bireye değğin örgütlenmişti: suç işlemiş olmasa bile buna yatkın olan tipler kimler... bu aranıyordu... Freud bir psikolojik-toplumsal tip olarak "nevrozlu"yu icat etti... + +toplumsal tipler genel olarak "tümü kapsayıcı" olabilirler... bu onların "tip" olma karakterini ortadan kaldırmaz... günümüzde herkes bir şeylere "yabancıdır"... birilerince "yabancı" olarak görülür... o zaman "yabancılığın" ana formülünü sosyolojik olarak üretemezsiniz sosyoloji yapamazsınız, yabancıyı da anlayamazsınız... simmel bu konuda bize çok şeyler anlatan ve hatırlatan bir formül üretmişti... başka formüller de üretilebilir... mesela "yabancılaşma" sürecinin ürünü olarak yabancı... bir düşmanlığın nesnesi olarak yabancı... korkulur kişi olarak yabancı... + +toplumsal tipler afektif varoluşlardır... anlaşılmayabilirler ama hissedilirler... Simmel bu yüzden bir toplumsal tipin mutlaka toplum tarafından yaratılacağına dikkat çeker: onlar hissedilmeden varolmazlar... "yoksulluk" olsa bile "yoksul" diye bir tip olmayabilir... varolması için toplumun "yoksulları" keşfetmesi, bu sorun için birilerini hedef seçerek tavırlar alması, mesela onaltıncı yüzyıl ingilteresinde oldugu gibi Poor Laws çıkarması, ondokuzuncu yüzyılda oldugu gibi anti-alkolizm, vesaire... ve benzeri kuruluşlar oluşturması gerekir... Yoksulluk bir nesne haline geldikçe etrafında bir "toplumsal tip" oluşacaktır... + +şimdi benim iddiam: toplumsal tipleri "görsel işitsel" olarak tespit etmek onları teorik olarak hedef edinmekten daha kolay, daha verimlidir... bu "belgeselliktir"... belgesi olmayanların belgesi olmak yazı aracılığıyla olmaz, görsel-işitsel ortamda olur... sosyoloji zamanla "toplumsal tiplerini", bu esaslı tutamaklarını kaybetti... edebiyat ve sinema da kaybetme yoluna girdiler... biraz üçüncü dünya sineması dayanıyor gibi: güney, kiarostami, sokurov (rusya da artık bir üçüncü dünya ülkesi bugünlerde)... sosyoloji artık insanların ne olduğuna bakmıyor; onlara ne olduklarını --çoğu zaman pek de nazik olmayan bir şekilde-- sormakla yetiniyor... çevrelerinde, dünyalarında ne olup bittiğine bile bakmadan onların "toplumsal bakımdan kurulu" (socially constructed) dünyalarında ne olup bittiğine bakmayı --bir tür kanaatlar haberdarlığını-- yeterli görüyor... + +işte tam bu noktada sosyoloji ile "belgesel" arasında esaslı bir bağ kurulabilir... "sözlü tarih" denen bir pratik var... bunu antropologlar iki yüz yıldır zaten yapıyorlardı... ama tek bir "toplumsal tip" üretemediler... çünkü hep toplumsal yapılarin, yani durganlıkların nasıl olduğuna bakmaya çalıştılar... oysa hayat harekettir... ve bu hareketlerin tespiti esas olarak "görsel" duyuların dünyasından etkilenen bir varlık olarak insana görsel-isitsel ortamlarla daha rahat iletiliyor... bu bir gözlemden bile ötede bir şey: her yeni kuşak bir öncekinden daha cok "görsel-işitsel" düşünüyor ve varoluyor... biz de eskiden daha çok okurduk, simdi daha çok... seyrediyoruz... + +benim iddiam, bir belgesel kurgusunun bir tür "düşünme" olduğu... nasıl bir sosyolog araştırma materyelini yontuyorsa, ışığı, görüntüyü, imaji, hareketi ve zamanı yontarak bir filmci de "düşünür"... + +"hayatı olduğu gibi yakalamak" gibi bir Vertov ideomu bence hala "belgesel" için esastır... ama bence vertov'un söyleyeceklerinin daha çoğu bir filmciden çok sosyologlara hitap ediyor... görsel olarak bir dünya kurup onu araştırmak... ve bu dünya mümkün olduğunca az "anlatısal", "dramatik" olmalı... mümkün olduğunca "olduğu gibi" olmalı... + + * G. Simmel "The Stranger", On individuality and social forms: selected writings, Edited and with an intro. by Donald N. Levine. Chicago: University of Chicago Press, [1971], s. 143-49. + +| + | + + + | + | + + | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html][arama]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss][rss-feed]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html][bize yazın]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html][ENGLISH]] | + +| + +| + + + -- cgit v1.2.3