From 8fb0a5f5e213b98ea3e088f4ac39f975764fbf54 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Alber Date: Tue, 30 Jan 2024 20:12:08 +0000 Subject: Edit: /library/ulus-baker-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir #45 * 2024-01-30T20:04:47 jkhk -- alber --- ...r-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir.muse | 423 ++++++++++++--------- 1 file changed, 249 insertions(+), 174 deletions(-) (limited to 'u') diff --git a/u/ub/ulus-baker-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir.muse b/u/ub/ulus-baker-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir.muse index ba71c7c..4e92773 100644 --- a/u/ub/ulus-baker-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir.muse +++ b/u/ub/ulus-baker-kant-in-felsefesi-ucuruma-temel-atmaktir.muse @@ -1,174 +1,249 @@ - - - -Krotonomedya | ulus baker | Kantn Felsefesi Uuruma Temel Atmaktr - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - -
krotonomedya > trke > ulus baker
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
yaknlklar
 
 
 
 
 
- - -

Kantn Felsefesi Uuruma Temel Atmaktr

Ulus Baker

( Hayvan Dergisi , Cilt:6, Say: 42, Sayfa: 6466)

-

Akll olun!

-

Kant, akl akldan baka yarglayacak bir otoriteye inanmaz. Bu adan kendinden nceki felsefeyi belli bir noktadan sonra dogmatik bulmaya balar.

-

Hume iin Beni dogmatik uykumdan uyandrd, der. Onunla hesaplarken, akln bittii yerde doaya bavurmaz. Deleuze'n dedii gibi: "Kant'n btn felsefesi yarglama zerine." Her tarafa mahkemeler kuruyor.

-

Devlet filozofu deil

-

Kant'n bavurduu ayrcalkl bir kurum varsa, bu Hegel'in yapt gibi devlet deil, niversite ya da antik felsefenin otoriteleri de deil, kendi kendini yarglayacak olan akl.

-

       

-

Akln kategorileri            

-

Kant iin kartezyen anlamda bir cogito var. Descartes ortaya kp, ben dnen bir eyim dedii andan itibaren, dnce insan faaliyeti olarak alglanmaya balyor. Platon'da olduu gibi idealarn bizdeki yansmas deil. Biz onlar dnyoruz, biz dndmz iin onlar var. Dnyorum l bizi insan haline getiriyor; dolaysyla "engellenebilir ve hataya da debiliriz" gr var bu dncenin ardnda.

-

Descartes, bilincin yanlsamalarn amaya alan bir felsefe kurmaya alyor ama Kant, kartezyen tarz yekpare bir yeti olmad gerekesiyle sorguluyor. Ona gre, akln yetilerinden ayr olarak zihnin de yetileri var. Birincisi, bilme. kincisi, arzulama. ncs ise, haz ve ac duyma yetimiz.

-

 

-

Bilme ve arzulama yetisi

-

znedeki, nesneye dair tasarm, nesneyle uygunluk ilikisi iindeyse, bilme yetimiz doyar. Yani dndmz ey nesneye tekabl edecek. Bu tekabl, aposteriori (deneyimle elde edilen bilgi) olabilir. rnein, gln krmz olmas. Ya da apriori olabilir. (deneye uygulanabilir ama ondan bamsz olan bilgi.) rnein, bir dorunun iki nokta arasndaki en ksa mesafe olmas.

-

Arzulama yetisi, orada da bir sentez var. Bilme yetimizde, bir eyi bilirken ilgimiz, o eye dair tasarmmzn nesnesiyle uygunluk ilikisi iinde olduunda, bununla yetiniriz. Ama bir eyi arzuladmzda o eyin bize grnd haliyle, onu bildiimiz haliyle yetinemeyiz. eyin kendisini isteriz. Yani ok basit aslnda. Bir eyi arzuladm zaman, onun ne olduunu bilmek bana yetmez. Gln krmz olduunu bilmek baka bir eydir; gln kendisini istemek baka.

-

yilik tepeden inmez

-

Kant'a kadar ahlak retileri genellikle: yi nedir diye sorarlard. Yani nce iyi olan ideann varl kabul edilir, ardndan ona uygun kurallar ve yasalar bu iyiden tretilerek formle edilirdi. Herkes buna uymaya davet edilir, oradan da buyruklar oluurdu. Bunu kh anadan babadan, kh toplumsal koullardan, geleneklerden, ya da Descartes'a gre herkese eit olarak datlm saduyudan renirdik.

-

Kant bunu tersine evirdi. Bize dedi ki; iyi, yasann iyi dediinden ibarettir. Yani yasay ncelik olarak alyor. Deneyden bamsz bir yasann nasl mmkn olaca, Kant'n ahlak metafiziinde sorduu bu.

-

yi yasa, btn znelere uygulanabilir olandr. Bir zneyi kaldrp bakasn yerine koyduunuzda deimeden kalabilen ve bir deiiklie urarsa darmadan olan bir yasadr. O buna kategorik uyum diyor.

-

Yani yasann ii bo olmal. Yasa unu yapmalsn derken, unu ksm bo olmal. rnein hrszln bir cezas olur ama o cezann nitelii toplumdan topluma deiir. Kant iin nemli olan, hrszla verilen ceza deil, insan aklnn dnyann her yerinde hrszl ceza hukukunun konusu yapmasdr. Yasadan bamsz bir iyi yok. dev iin dev diyor bir bakma.

-

Uuruma temel atmak

-

Kant'n felsefesi, tmyle bolukta kurulmu, temelleri dipsiz bir uuruma atlm dev bir bina tasarm gibi. Btn metafizik sorularn cevabn vereceim iddias byle bir temel zaten.

-

Ne kadar temellendirilse de uurumdaki bir ey der. Ayn zamanda uurumda olma halinin de seziliini de vermeye alyor Kant. O da bunun estetik felsefesinde ortaya kyor.

-

 

-

Habemus enim ideam veram

-

Kant'n en ok eletirdii dnr kendisinden nceki Alman filozofu Leibniz. Leibniz'e dek fikirler kendi ilerinde kapsayc ve yeterlidir. Yani analitik olarak iler, sonsuzca analiz edilebilir. Fikirler, fikirler araclyla birbirlerine balanarak, kendi dlarna kma ihtiyac hissetmeden, dnyay aklayabilirler.

-

Spinoza'nn dedii gibi: Habemus enim ideam veram. Bende doru bir fikir var ki, dnyorum. Zaten doru bir fikir olmasa hibir anlam kalmaz dncenin. Dolaysyla doru bir fikirden, doru fikirler retilebilir.

-

Kant kendinden nceki felsefenin bu fikir zincirlemesine nemli bir erh der.

-

           

-

A'nn A'ya eit olmas Kant iin nemli deildir

-

Leibniz, fikirler zincirlemesi iinde dnyay kurup, analiz edebileceini dnyordu.   Kant iin, A=A nemli deildir. Leibniz iin nemlidir, bu zdelik hibir ey vermezse kesinlii verir.

-

Bat dncesi iinde, doru'dan ok, kesinlik' sevilir. Freud'a kadar bu byle gider. inde bulunduumuz durum ktdr' gibi bir kesinlik, bu durumu yle dzeltiriz' demekten daha ok rabet grmtr.

-

Kant bize diyor ki, fikirler kendi balarna, kendi ilerinde hibir ey deildirler. Eer zamansal ve mekansal belirlenimlere sahip klnmazlarsa. Yani kendi dlarna kp, mekansal ve zamansal koordinatlar kazanmazlarsa bir ey ifade etmezler. Esas vurgulanmas gereken bu.

-

rnein, Aydnlanma dneminin ok geni bir fikriyat var. Ama Aydnlanma kendi kurumlarnda mekansal ve zamansal kategorilere kavumadka bir hitir. Fikir diye bir ey yok ortada. Yani Rousseau'nun tiraflar' yazmas o kadar da mhim deil, mhim olan o dncelerin kurumlamas Kant'a gre. Mekan ile zaman dncenin koullardr. Kategorileri deil.

-

Kurumlar eletirisi

-

Foucault'da Kant bir taraf vardr diye bir varsaym ortaya atsak; nk o da bir tr kurumlar eletirisi yapmak istiyordu. Ama onunki kurumlara ikin olan bir eletiriydi. Mesele, kurumlarn kendisinin tad eletirinin kefiydi.   

-

Kant'ta hibir zaman hibir kurum eletiri d tutulamaz. Kendi tapt hukuk da dahil.

-

Osmanl'dan gnmze bir sr kurumu Batdan ithal ettiimiz doru. Ama bunlara ikin olan eletiriyi, bunlar snrlandracak eletirel formasyonu ithal etmedike kurumlar canavarlar. Kurum kendi eletirisini iinde tar. Bunu yapmasnn nedeni Foucault'nun dedii gibi srekli reform ihtiyac. Kurumlar zaten bizzat bu reform istenleri ekillendiriyor.

-

Kant'n dedii de bunun temelini oluturan durum. Kurumlarla eletiri ayn andadr. Yani reform istenci balamnda Foucaultcu eletiri, kurumdan nce gelmez. Kant'a gre felsefenin ii, bu kurumlarn eletirisi. Ama felsefenin bu kurumlara ikinlii bilinmesi gereken bir ey. Yani ykc bir eletiri deil bu. Kant'taki eletiri kurumu salamlatrmaya ynelik, bu adan Foucault'daki ykclk yok.

-

Kant'la hesaplaanlar

-

Yakn dnemde Kant'la hesaplaanlar Habermas ve Jean-Luc Nancy. u an   Kant'n dneminde tahayyl edebileceimiz kurumlardan ok farkl kurumlar devreye girmeye balad. Kant iin apak olan kurumlar artk yle deil. Burada Kant kart bir nokta bulmak yerine, bu kurumlarn iinde Kant eletiriyi yeniden sokma gayreti var.

-

 

-

ematik hayaller

-

Kantlkta kurumlarn yetilere tekabl etmesi gerekiyor. lk yetiler zihnin yetileri, ikinci bir grup yeti var ki, bunlar ilk yetileri organize eden ve yarglayan bir baka dnya oluturuyorlar. Akn zneye dair. Yani hayal etme gc, anlama yetisini organize edecek. Hayal etme gcnn rettii ey bir imaj deil, emadr.

-

rnein bir daire resmi, imajdr. Hayal etme gc dairenin tarifini retir. Daire zerinde nokta aln ve onlar birbirine balayn; bylece ekenar bir gen ortaya kar, ite bu bir emadr nk genin tarifini yapyorum. Kant iin her eyin emas var. Bir eyi hayal etmek demek, onun emasn retmek demek.

-

Tanr ve zgrlk

-

Kant'ta bir bilme meselesi deildir Tanr. Varl ya da yokluu problem deildir. Ama ihtiya duyulan, arzulanmas gerekendir. Marx da o yzden "Utanga tanrtanmaz," diyor Kant iin.

-

Kant'a gre Tanr, ancak akln var ettii, onun araclyla dnlebilen bir ey. Akl bunu arzulama yetisinde temel alr. Ayn ekilde zgrl de. zgr deilsen, ahlak yoktur. Ya da ahlakl olma halinin st formu mutlak deilse, ahlakl olunmaz. Ya da anadan babadan grlenle, tepeden inen yasalarla ahlakl olmak mmkn deildir.

-

Kant'ta doadaki her eyin bir emas vardr, ama zgrlk ya da Tanr doada grlemediine gre emalatrlamaz. Bu kavramlar ii bo olarak gelir ve sonra doldurulur.

-

Akl her eyi yarglayamaz. Akl bilme gcnde otoriteyi kavramlarn dnyasna terk etmek zorundadr.

-

"Akl bilme ncesinde, yargy kavrama gcnn kategorilerine brakmazsa bolua der," diyor. rnein Tanr bir idedir, Tanry hayal edilebilir bir ey gibi dnp emasn karmaya almak, gnahkarla girer. Tanr hayal edilebilir bir ey deil, ayn ekilde zgrlk de. Bunlar kavrama gcnn konusu deildir Kant'a gre. Yani zaman da bir bilinebilirlik nesnesi deildir, zaman bilinebilir her eyin   kouludur, arzulanabilir her eyin kouludur. Bunu anlayabiliyorsan, Kant' anlamsn demektir.

- - - - - -
- -
- 
  arama     rss-feed    bize yazn    harita metot    ENGLISH   
- - \ No newline at end of file +#title Kant’ın Felsefesi Uçuruma Temel Atmaktır +#author Ulus Baker +#date 1998 +#lang tr +#pubdate 2024-01-30T20:04:03 +#topics post yapısalcılık, eleştiri, kültür + +Körotonomedya | ulus baker | Kant’ın Felsefesi Uçuruma Temel Atmaktır + + + + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][]] | [[http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12][]] | + | + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html][körotonomedya]] > [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html][türkçe]] > ulus baker | + +| + | + + + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][gündem]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html][l'écume des jours]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html][on the common]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html][ulus'un ardından ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html][ulus baker yazıları ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html][theoria]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html][otonomi]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html][spinozism]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html][vertoviana]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html][chiapas]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html][pdf arşivi]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html][yakınlıklar]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html][hakkımızda]] +
+ + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html][yenilikler ]] + + +| | + + + +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] +
+ + +| | + | + | + +| | +* Kant’ın Felsefesi Uçuruma Temel Atmaktır + +** Ulus Baker + +( Hayvan Dergisi , Cilt:6, Sayı: 42, Sayfa: 64–66) + +Akıllı olun! + +Kant, aklı akıldan başka yargılayacak bir otoriteye inanmaz. Bu açıdan kendinden önceki felsefeyi belli bir noktadan sonra dogmatik bulmaya başlar. + +Hume için “Beni dogmatik uykumdan uyandırdı,” der. Onunla hesaplaşırken, aklın bittiği yerde doğaya başvurmaz. Deleuze'ün dediği gibi: "Kant'ın bütün felsefesi yargılama üzerine." Her tarafa mahkemeler kuruyor. + +Devlet filozofu değil + +Kant'ın başvurduğu ayrıcalıklı bir kurum varsa, bu Hegel'in yaptığı gibi devlet değil, üniversite ya da antik felsefenin otoriteleri de değil, kendi kendini yargılayacak olan akıl. + +
+ +Aklın kategorileri + +Kant için kartezyen anlamda bir cogito var. Descartes ortaya çıkıp, ben düşünen bir şeyim dediği andan itibaren, düşünce insan faaliyeti olarak algılanmaya başlıyor. Platon'da olduğu gibi ideaların bizdeki yansıması değil. Biz onları düşünüyoruz, biz düşündüğümüz için onlar var. “Düşünüyorum” çığlığı bizi insan haline getiriyor; dolayısıyla "engellenebilir ve hataya da düşebiliriz" görüşü var bu düşüncenin ardında. + +Descartes, bilincin yanılsamalarını aşmaya çalışan bir felsefe kurmaya çalışıyor ama Kant, kartezyen tarzı yekpare bir yeti olmadığı gerekçesiyle sorguluyor. Ona göre, aklın yetilerinden ayrı olarak zihnin de yetileri var. Birincisi, bilme. İkincisi, arzulama. Üçüncüsü ise, haz ve acı duyma yetimiz. + +
+ +Bilme ve arzulama yetisi + +Öznedeki, nesneye dair tasarım, nesneyle uygunluk ilişkisi içindeyse, bilme yetimiz doyar. Yani düşündüğümüz şey nesneye tekabül edecek. Bu tekabül, aposteriori (deneyimle elde edilen bilgi) olabilir. Örneğin, gülün kırmızı olması. Ya da apriori olabilir. (deneye uygulanabilir ama ondan bağımsız olan bilgi.) Örneğin, bir doğrunun iki nokta arasındaki en kısa mesafe olması. + +Arzulama yetisi, orada da bir sentez var. Bilme yetimizde, bir şeyi bilirken ilgimiz, o şeye dair tasarımımızın nesnesiyle uygunluk ilişkisi içinde olduğunda, bununla yetiniriz. Ama bir şeyi arzuladığımızda o şeyin bize göründüğü haliyle, onu bildiğimiz haliyle yetinemeyiz. Şeyin kendisini isteriz. Yani çok basit aslında. Bir şeyi arzuladığım zaman, onun ne olduğunu bilmek bana yetmez. Gülün kırmızı olduğunu bilmek başka bir şeydir; gülün kendisini istemek başka. + +İyilik tepeden inmez + +Kant'a kadar ahlak öğretileri genellikle: “İyi nedir” diye sorarlardı. Yani önce iyi olan ideanın varlığı kabul edilir, ardından ona uygun kurallar ve yasalar bu iyiden türetilerek formüle edilirdi. Herkes buna uymaya davet edilir, oradan da buyruklar oluşurdu. Bunu kâh anadan babadan, kâh toplumsal koşullardan, geleneklerden, ya da Descartes'a göre herkese eşit olarak dağıtılmış sağduyudan öğrenirdik. + +Kant bunu tersine çevirdi. Bize dedi ki; iyi, yasanın iyi dediğinden ibarettir. Yani yasayı öncelik olarak alıyor. Deneyden bağımsız bir yasanın nasıl mümkün olacağı, Kant'ın ahlak metafiziğinde sorduğu bu. + +İyi yasa, bütün öznelere uygulanabilir olandır. Bir özneyi kaldırıp başkasını yerine koyduğunuzda değişmeden kalabilen ve bir değişikliğe uğrarsa darmadağın olan bir yasadır. O buna kategorik uyum diyor. + +Yani yasanın içi boş olmalı. Yasa şunu yapmalısın derken, şunu kısmı boş olmalı. Örneğin hırsızlığın bir cezası olur ama o cezanın niteliği toplumdan topluma değişir. Kant için önemli olan, hırsızlığa verilen ceza değil, insan aklının dünyanın her yerinde hırsızlığı ceza hukukunun konusu yapmasıdır. Yasadan bağımsız bir iyi yok. Ödev için ödev diyor bir bakıma. + +Uçuruma temel atmak + +Kant'ın felsefesi, tümüyle boşlukta kurulmuş, temelleri dipsiz bir uçuruma atılmış dev bir bina tasarımı gibi. Bütün metafizik soruların cevabını vereceğim iddiası böyle bir temel zaten. + +Ne kadar temellendirilse de uçurumdaki bir şey düşer. Aynı zamanda uçurumda olma halinin de sezilişini de vermeye çalışıyor Kant. O da bunun estetik felsefesinde ortaya çıkıyor. + +
+ +“Habemus enim ideam veram” + +Kant'ın en çok eleştirdiği düşünür kendisinden önceki Alman filozofu Leibniz. Leibniz'e dek fikirler kendi içlerinde kapsayıcı ve yeterlidir. Yani analitik olarak işler, sonsuzca analiz edilebilir. Fikirler, fikirler aracılığıyla birbirlerine bağlanarak, kendi dışlarına çıkma ihtiyacı hissetmeden, dünyayı açıklayabilirler. + +Spinoza'nın dediği gibi: “Habemus enim ideam veram.” “Bende doğru bir fikir var ki, düşünüyorum.” Zaten doğru bir fikir olmasa hiçbir anlamı kalmaz düşüncenin. Dolayısıyla doğru bir fikirden, doğru fikirler üretilebilir. + +Kant kendinden önceki felsefenin bu fikir zincirlemesine önemli bir şerh düşer. + +
+ +A'nın A'ya eşit olması Kant için önemli değildir + +Leibniz, fikirler zincirlemesi içinde dünyayı kurup, analiz edebileceğini düşünüyordu. Kant için, A=A önemli değildir. Leibniz için önemlidir, bu özdeşlik hiçbir şey vermezse kesinliği verir. + +Batı düşüncesi içinde, ‘doğru'dan çok, ‘kesinlik' sevilir. Freud'a kadar bu böyle gider. ‘İçinde bulunduğumuz durum kötüdür' gibi bir kesinlik, ‘bu durumu şöyle düzeltiriz' demekten daha çok rağbet görmüştür. + +Kant bize diyor ki, fikirler kendi başlarına, kendi içlerinde hiçbir şey değildirler. Eğer zamansal ve mekansal belirlenimlere sahip kılınmazlarsa. Yani kendi dışlarına çıkıp, mekansal ve zamansal koordinatlar kazanmazlarsa bir şey ifade etmezler. Esas vurgulanması gereken bu. + +Örneğin, Aydınlanma döneminin çok geniş bir fikriyatı var. Ama Aydınlanma kendi kurumlarında mekansal ve zamansal kategorilere kavuşmadıkça bir hiçtir. Fikir diye bir şey yok ortada. Yani Rousseau'nun İtiraflar'ı yazması o kadar da mühim değil, mühim olan o düşüncelerin kurumlaşması Kant'a göre. Mekan ile zaman düşüncenin koşullarıdır. Kategorileri değil. + +Kurumlar eleştirisi + +Foucault'da Kantçı bir taraf vardır diye bir varsayım ortaya atsak; çünkü o da bir tür kurumlar eleştirisi yapmak istiyordu. Ama onunki kurumlara içkin olan bir eleştiriydi. Mesele, kurumların kendisinin taşıdığı eleştirinin keşfiydi. + +Kant'ta hiçbir zaman hiçbir kurum eleştiri dışı tutulamaz. Kendi taptığı hukuk da dahil. + +Osmanlı'dan günümüze bir sürü kurumu Batıdan ithal ettiğimiz doğru. Ama bunlara içkin olan eleştiriyi, bunları sınırlandıracak eleştirel formasyonu ithal etmedikçe kurumlar canavarlaşır. Kurum kendi eleştirisini içinde taşır. Bunu yapmasının nedeni Foucault'nun dediği gibi sürekli reform ihtiyacı. Kurumları zaten bizzat bu reform istençleri şekillendiriyor. + +Kant'ın dediği de bunun temelini oluşturan durum. Kurumlarla eleştiri aynı andadır. Yani reform istenci bağlamında Foucaultcu eleştiri, kurumdan önce gelmez. Kant'a göre felsefenin işi, bu kurumların eleştirisi. Ama felsefenin bu kurumlara içkinliği bilinmesi gereken bir şey. Yani yıkıcı bir eleştiri değil bu. Kant'taki eleştiri kurumu sağlamlaştırmaya yönelik, bu açıdan Foucault'daki yıkıcılık yok. + +Kant'la hesaplaşanlar + +Yakın dönemde Kant'la hesaplaşanlar Habermas ve Jean-Luc Nancy. Şu an Kant'ın döneminde tahayyül edebileceğimiz kurumlardan çok farklı kurumlar devreye girmeye başladı. Kant için apaçık olan kurumlar artık öyle değil. Burada Kant karşıtı bir nokta bulmak yerine, bu kurumların içinde Kantçı eleştiriyi yeniden sokma gayreti var. + +
+ +Şematik hayaller + +Kantçılıkta kurumların yetilere tekabül etmesi gerekiyor. İlk yetiler zihnin yetileri, ikinci bir grup yeti var ki, bunlar ilk yetileri organize eden ve yargılayan bir başka dünya oluşturuyorlar. Aşkın özneye dair. Yani hayal etme gücü, anlama yetisini organize edecek. Hayal etme gücünün ürettiği şey bir imaj değil, şemadır. + +Örneğin bir daire resmi, imajdır. Hayal etme gücü dairenin tarifini üretir. Daire üzerinde üç nokta alın ve onları birbirine bağlayın; böylece eşkenar bir üçgen ortaya çıkar, işte bu bir şemadır çünkü üçgenin tarifini yapıyorum. Kant için her şeyin şeması var. Bir şeyi hayal etmek demek, onun şemasını üretmek demek. + +Tanrı ve özgürlük + +Kant'ta bir bilme meselesi değildir Tanrı. Varlığı ya da yokluğu problem değildir. Ama ihtiyaç duyulan, arzulanması gerekendir. Marx da o yüzden "Utangaç tanrıtanımaz," diyor Kant için. + +Kant'a göre Tanrı, ancak aklın var ettiği, onun aracılığıyla düşünülebilen bir şey. Akıl bunu arzulama yetisinde temel alır. Aynı şekilde özgürlüğü de. Özgür değilsen, ahlak yoktur. Ya da ahlaklı olma halinin üst formu mutlak değilse, ahlaklı olunmaz. Ya da anadan babadan görülenle, tepeden inen yasalarla ahlaklı olmak mümkün değildir. + +Kant'ta doğadaki her şeyin bir şeması vardır, ama özgürlük ya da Tanrı doğada görülemediğine göre şemalaştırılamaz. Bu kavramlar içi boş olarak gelir ve sonra doldurulur. + +Akıl her şeyi yargılayamaz. Akıl bilme gücünde otoriteyi kavramların dünyasına terk etmek zorundadır. + +"Akıl bilme öncesinde, yargıyı kavrama gücünün kategorilerine bırakmazsa boşluğa düşer," diyor. Örneğin Tanrı bir idedir, Tanrıyı hayal edilebilir bir şey gibi düşünüp şemasını çıkarmaya çalışmak, günahkarlığa girer. Tanrı hayal edilebilir bir şey değil, aynı şekilde özgürlük de. Bunlar kavrama gücünün konusu değildir Kant'a göre. Yani zaman da bir bilinebilirlik nesnesi değildir, zaman bilinebilir her şeyin koşuludur, arzulanabilir her şeyin koşuludur. Bunu anlayabiliyorsan, Kant'ı anlamışsın demektir. + +| + | + + + | + | + + | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html][arama]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss][rss-feed]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html][bize yazın]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html][ENGLISH]] | + +| + +| + + + -- cgit v1.2.3