Arşiv tarihçesi Gilles Dauvé — Proletarya ve Devrim

summaryrefslogtreecommitdiff
blob: 8a6caa7a2b47db07bb72ddc6eed0e0abb3fbb9be (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
<p>Sermaye, yalnızca k&acirc;r i&ccedil;in ve onun sayesinde var olan ve anti-kom&uuml;nist &ouml;rg&uuml;tlenmelerden başka bir şey olmayan Devletler tarafından korunan bir işletmeler ağı yarattığı gibi, aynı zamanda sermayeye karşı ayağa kalkmaya zorlanan bireylerden oluşan bir kitle de yaratır. Bu kitle homojen değildir, fakat tek tek unsurları aynı rol&uuml; oynamasa da, bu kitle, giderek kom&uuml;nist devrim yolunda birleşecektir.</p>

<p>Bir devrim, ger&ccedil;ek ihtiya&ccedil;ların sonucudur; o, maddi yaşam koşullarının dayanılmaz hale geldiği noktada ortaya &ccedil;ıkar. Bu devrim, aynı zamanda, sermaye tarafından yaratılan proletarya tarafından yapılır. D&uuml;nya n&uuml;fusunun, &uuml;retim ara&ccedil;larına sahip olmayan b&uuml;y&uuml;k b&ouml;l&uuml;m&uuml;, yaşamak i&ccedil;in emek g&uuml;c&uuml;n&uuml; satar. Bazıları emeğini &uuml;retici alanda, diğerleri de &uuml;retici olmayan alanda satar. Diğer bazıları da emeklerini satamazlar: sermaye yalnızca, eğer uygun bir oranda değer yaratma (ortalama k&acirc;r oranı) umudu veriyorsa, canlı emeği satın alır; satın alınmayanlar &uuml;retimden dışlanır.</p>

<p>Kim ki, proletaryayla, fabrika iş&ccedil;isini (ya da daha k&ouml;t&uuml;s&uuml;, kol emek&ccedil;isini) ya da yoksulu aynı kefeye koyar o proletaryanın yıkıcılığını g&ouml;remiyor demektir. Proletarya, bu toplumun ink&acirc;rıdır. O, yoksulların toplamından değil, umutsuzlardan, kaybedecek bir şeyi olmayanlardan (Fransızcada les sans-r&eacute;serves ya da İtalyancada senza rizerve) hi&ccedil;bir şeyleri olmayanlardan, b&uuml;t&uuml;n sosyal d&uuml;zeni yıkmadık&ccedil;a kendilerini kurtaramayacak olanlardan oluşur. Proletarya, bug&uuml;nk&uuml; toplumun sona ermesidir, &ccedil;&uuml;nk&uuml; bu toplum hemen hemen b&uuml;t&uuml;n olumlu yanlarını yitirmiştir. Bu y&uuml;zden proletarya aynı zamanda kendi yıkımıdır da.</p>

<p>Proletaryayı, değerin savunulmasında, toplumun ıslahında oynayacağını iddia ettikleri olumlu rol dolayısıyla her y&ouml;nden g&ouml;klere &ccedil;ıkaran b&uuml;t&uuml;n teoriler (burjuva, faşist, solcu ya da &ldquo;goşist&rdquo;) karşı-devrimcidir.</p>

<p>Proletaryaya tapınmak, sermayenin en etkili ve tehlikeli silahlarından biri olagelmiştir. Proleterlerin &ccedil;oğu d&uuml;ş&uuml;k &uuml;cretlidir ve &ccedil;oğunlukla &uuml;retimde &ccedil;alışırlar, ancak onların proletarya olarak ortaya &ccedil;ıkmaları, d&uuml;ş&uuml;k<br />
&uuml;cretli &uuml;reticiler olmalarından gelmez. M&uuml;lkiyetten &ldquo;yoksun bırakılmış&rdquo; olmalarından, ne yaşamları &uuml;zerinde, ne de yaşamak i&ccedil;in yapmak zorunda oldukları şey &uuml;zerinde kontrolleri olmamasından gelir.</p>

<p>Proletarya tanımının sosyolojiyle bir ilgisi yoktur. Kom&uuml;nizmin olanaklılığını dışlayarak ileri s&uuml;r&uuml;len &ldquo;proletarya&rdquo; teorileri, metafizikten farksızdır. Bizi doğrulayan şey şudur ki, ne zaman proletarya &ouml;zerk olarak toplumun işleyişine m&uuml;dahale etmişse, ancak o zaman, s&uuml;rekli olarak, var olan d&uuml;zenin ink&acirc;rı olarak hareket etmiş, d&uuml;zene olumlu değer ya da rol sunmamış ve el yordamıyla başka bir şeylerin arayışına girmiştir.</p>

<p>&Uuml;retim değeri olduğu kadar, değere dayanan d&uuml;nyanın yok edicisi de olabilen proletarya, &ouml;rneğin, işsizleri ve &ccedil;ok sayıda ev kadınını da kapsar, &ccedil;&uuml;nk&uuml; kapitalizm, işsizleri kiraladığı ve işten attığı gibi, toplam değeri arttıran ev kadınlarının emeğinden de yararlanır.</p>

<p>Diğer yandan, burjuvazi, zengin olduğu ve n&uuml;fusun geri kalan kısmı da zengin olmadığı i&ccedil;in y&ouml;netici sınıf değildir. Burjuva olmak onları zengin yapmıştır, yoksa zengin olmak onları burjuva yapmamıştır. Onlar y&ouml;netici sınıftır, &ccedil;&uuml;nk&uuml; ekonomiyi makineleri olduğu kadar iş&ccedil;ileri de kontrol ederler. En dar anlamıyla alacak olursak, sahiplik, yalnızca, kapitalizmin &ouml;zel varyantlarında ortaya &ccedil;ıkan bir sınıf iktidarı bi&ccedil;imidir.</p>

<p>Proletarya, iş&ccedil;i sınıfı değil, işi eleştiren sınıftır. O, eski d&uuml;nyanın yıkımıdır, yalnızca potansiyel olarak; bu yıkım, yalnızca bir sosyal gerginlik ve karışıklık anında, sermaye tarafından kom&uuml;nizmin temsilcisi olmaya zorlandığı zaman ger&ccedil;ek haline gelir. O, zamanın burjuvazisi gibi hakim sınıf olmak i&ccedil;in değil, sınıflı toplumu yıkmak i&ccedil;in birleştiği, &ouml;rg&uuml;tlendiği zaman, ancak o zaman kurulu toplumu yıkabilir; o anda yalnızca tek bir sosyal fail vardır: insanoğlu. Fakat, onu &ouml;n plana &ccedil;ıkaran b&ouml;yle bir &ccedil;atışma d&ouml;neminin dışında, proletarya, sermayenin bir unsuru, makinenin bir &ccedil;arkı stat&uuml;s&uuml;ne iner (ve elbette bu y&ouml;n, sermaye tarafından g&ouml;klere &ccedil;ıkarılır, iş&ccedil;iye yalnızca var olan toplumsal sistemin bir par&ccedil;ası olarak tapılır). &ldquo;Uvriyerizm&rdquo;den ve iş&ccedil;icilikten (entelekt&uuml;elizmin diğer y&uuml;z&uuml;) uzak olan radikal d&uuml;ş&uuml;nce, ne iş&ccedil;i sınıfını g&ouml;klere &ccedil;ıkarır, ne de kol &ccedil;alışmasına sonsuz mutluluk olarak saygı g&ouml;sterir. Radikal d&uuml;ş&uuml;nce, onların &uuml;retimdeki yerleri, &uuml;retimi devrimcileştirmeye daha elverişli olduğundan, &uuml;retici iş&ccedil;ilere belirleyici (istisnai değil) bir rol verir. Yalnızca bu anlamda (genellikle de beyaz iş tulumu giyen ve muhtemelen kravat takan) mavi yakalılar, diğerlerinden farklı g&ouml;revler yerine getirme sosyal fonksiyonları oranında merkezi bir rol oynarlar. Yine de, işsizliğin, g&uuml;ndelik&ccedil;i iş&ccedil;iliğin, hayatın her anındaki okul ve eğitim s&uuml;resinin uzamasının, ge&ccedil;ici ve part-time işlerin, erken emekliliğe zorlanmanın yaygınlaşması; insanların sefaletten işe ve zaman zaman işsizlik parasının d&uuml;ş&uuml;k &uuml;crete eşit hale gelmesiyle yeniden sefalete ve ka&ccedil;ak işlere y&ouml;nelmesi sonucu ortaya &ccedil;ıkan, refahın ve işsizliğin o tuhaf karışımı; işle işsizlik arasındaki farkın ne olduğunu s&ouml;ylemeyi iyice zorlaştırır.</p>

<p>Yakın bir d&ouml;nemde, Marx&rsquo;ın ilk yazılarında s&ouml;z&uuml;n&uuml; ettiği benzeri bir &ccedil;&ouml;z&uuml;lme aşamasına girebiliriz. Her g&uuml;&ccedil;l&uuml; tarihi karışıklık d&ouml;neminde (1840&rsquo;lar ve 1917 sonrası gibi) proletarya, sosyal bağların gevşemesini (iş&ccedil;i sınıfının ve orta sınıfın sosyal merdivenden aşağı kaymaları ya da bunun korkusunu duymaları) ve geleneksel değerlerin (k&uuml;lt&uuml;r artık birleştirici olamamaktadır) zayıflamasını yansıtır. Eski toplumun yaşam koşulları, proleterlerce şimdiden olumsuzlanmıştır. &Ccedil;alışma ahl&acirc;kını bozan, hippiler ya da punklar değil, modern kapitalizmdir. M&uuml;lkiyet, aile, ulus, ahl&acirc;k, burjuva anlamda siyaset, proletarya koşulları i&ccedil;inde &ccedil;&ouml;k&uuml;şe doğru yol alma eğilimindedirler.</p>