diff options
| author | Alber <alber@edu.wll.im> | 2024-01-30 19:19:35 +0000 |
|---|---|---|
| committer | Alber <alber@edu.wll.im> | 2024-01-30 19:19:35 +0000 |
| commit | 547fe5981d51ee09e9cb231445aafbd9a16da028 (patch) | |
| tree | cc7f9ffbac39af1a046909e1f0344e7b98fc4910 /u | |
| parent | 8a23e8eee8a2503f6abf5435b06535bf469d06c9 (diff) | |
Edit: /library/ulus-baker-bach-ve-spinoza #42
* 2024-01-30T19:19:29
bach iyidir
-- alber
Diffstat (limited to 'u')
| -rw-r--r-- | u/ub/ulus-baker-bach-ve-spinoza.muse | 306 |
1 files changed, 166 insertions, 140 deletions
diff --git a/u/ub/ulus-baker-bach-ve-spinoza.muse b/u/ub/ulus-baker-bach-ve-spinoza.muse index eae9e00..3c5f569 100644 --- a/u/ub/ulus-baker-bach-ve-spinoza.muse +++ b/u/ub/ulus-baker-bach-ve-spinoza.muse @@ -1,140 +1,166 @@ -<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"> -<!-- saved from url=(0074)https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,143,0,0,1,0.html --> -<html><head><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254"> -<title>K�rotonomedya | ulus baker | Bach ve Spinoza</title> - -<script src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/frontend.js.indir" type="text/javascript"></script> -<link rel="stylesheet" type="text/css" href="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/frontend.css"> - -<meta name="keywords" content="Ulus Baker, Bach, Spinoza"> - -</head> - -<body text="#000000" link="#00FF00" vlink="#CC0000" alink="#FF0000" style="margin:0px 0px 0px 0px;"> -<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="900" bgcolor="#FFFFFF" align="center"> -<tbody><tr> -<td colspan="3" style="height:60px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="850" height="100%" border="0" cellpadding="0"> - <tbody><tr> - <td width="374" align="left"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/logo_01.gif" alt="" border="0"></a></td> - <td width="354" align="right"><a href="http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12" target="_blank"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/kor_5.gif" alt=""></a></td> - </tr> - <tr><td colspan="2"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/nav_alt.png" width="851px" height="10"></td> - </tr> - <tr align="left"> - <td width="300"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html">k�rotonomedya</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html">t�rk�e</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> ulus baker</td> - </tr> -</tbody></table></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td> -</tr> -<tr> -<td valign="top" width="200" bgcolor="#FFFFFF"><table width="100%" border="0" cellspacing="5" cellpadding="0"> - <tbody><tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html">g�ndem</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html">l'�cume des jours</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html">on the common</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html">ulus'un ard�ndan </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html">ulus baker yaz�lar� </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html">theoria</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html">otonomi</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html">spinozism</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html">vertoviana</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html">chiapas</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html">pdf ar�ivi</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right" class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html">yak�nl�klar</a></div></td> - <td bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html">hakk�m�zda</a><br> - - </span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html">yenilikler </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html">harita metot</a><br> - - </span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> -<tr height="10"><td> </td></tr> -<tr> <td width="375" align="left"><form action="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" method="post"> -<input type="text" name="search_input_field" size="20" maxlength="250" value="" style="font: -normal 11px/11px sans-serif; border: solid 1px #000; -background: #fff; padding: 2px; color: #000;"> -<input type="submit" value="Arama" style="font-size:10px;"> -</form></td></tr> - </tbody></table></td> -<td valign="top" width="20" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/leer.gif" width="20" height="1" alt=""></td> -<td valign="top" width="730" bgcolor="#FFFFFF"><a name="jump143"></a><h1>Bach ve Spinoza</h1><h3>Ulus Baker</h3><p>Bach ile Spinoza kar��la�m�� olsalard� birinin m�zi�ine �tekinin felsefesine ne olurdu? B�yle bir kar��la�may� d��leyenler (mesela Hollandal� Rabbi De Cardozo) benden �nce vard�... Ayr�ca Deleuze'�n Spinoza �st�ne kitab�n� (Felsefede Ekspresyonizm: Spinoza) "Spinoza Barok muydu?" ba�l�kl� bir b�l�mle bitirdi�ini, ancak sonu�ta Barok ile Leibniz'i bulu�turmakla yetindi�ini de hat�rl�yoruz. Bach d�neminde, i�levleri ne olursa olsun m�zik bir "saf afektler" d�nyas�d�r ve belki Spinoza'n�n Ethica's�n�n III. b�l�m�, yani De Affectibus bu m�zi�in bir "topolojisini" sunabilir... ��nk� bu b�l�m bir "duygulan��lar bestesi" olarak okunabiliyor ve konunun b�t�n sevimlili�ine, Spinoza'n�n maksimum sevin�lere eri�menin yollar�n� bulma konusundaki kararl�l���na ra�men bu beste, bir zamanlar Louis Althusser'in yazd��� gibi, "insan�n s�rt�ndan so�uk terler" ak�tmay�, Deleuze'�n dedi�i gibi "ensemizden giren bir y�lan�n �rpertisi" olmay� hala b�rakmam��... Ger�ekten de �rpermeden Spinoza'y� okumak imkans�z... Galiba bir Bach bestesi de bize benzeri bir duyguyu ya�at�r... </p> - -<p>Spinoza'n�n felsefesinin Bach'tan �ok Beethoven'in m�zi�ine yak�n D��t��� De Cardozo taraf�ndan tart���ld�: Spinoza da "gelenekleri k�rma" pe�indeydi, Beethoven de... Oysa Bach gelenekleri k�rmaya asla giri�medi ve ne yapt�ysa her �eyi "Yasa"n�n olanak verdi�i "derinlikleri" fethederek ger�ekle�tirdi... �ok iddial� g�r�nmeyen b�yle bir bak�� tarz� yine de �nemli bir noktay� unutuyor: Bach'�n -mesela �u deh�etli Matta Tutkusu'nda (m�zi�i St. Matthew's Passion ad�yla bulabilirsiniz)- bir gelene�i y�kmaktan �ok onu en u� noktalar�na ve olanaklar�na kadar d�rtmek i�in �abalad���n� fark edersiniz. Ki orada art�k Bach'�n m�zmin Luthercili�inin esamesi bile okunmuyordur. Bach t�pk� Spinoza gibi Tanr�y� eserine davet eder: allay�p pullamadan, b�t�n basitli�i ve yal�nl���yla -De Deo ba�l�kl� ilk Ethica kitab� gibi... </p> - -<p>Peki ama Yasa ne i�e yarar? �lk hissetti�imiz ger�ekten de Bach'�n d�neminde m�zikte ge�erli olan kurallar�n neredeyse t�m�ne riayet eden bir besteyle kar�� kar��ya oldu�umuzdur: kontrapuntal yaz�m, enstr�mantal tekillik, formel b�t�nl�k, diyalektik varyasyon, armonik �ebekeler... �nsan kendini bir Eisenstein filminde sanabilir... Spinoza'y� bir Yasa aleyhtar� olarak alg�l�yorsak Bach'taki her �eyin onun ideallerine z�t bir bak�� a��s�ndan i�ledi�i sonucuna varabilirdik. Ancak geriye kalan indirgenemez bir mesele var: felsefi Logos'u ilk kez mutlak bir "beste" olarak tasarlayan Spinoza'n�n Deleuze'�n deyi�iyle "muazzam, sakin esinti" dedi�i felsefesi hi�bir gelene�i ihmal etmemi�ti ve b�t�n ye�inli�ini Hegel'in istedi�i diyalektik a�madan (Aufhebung) �ok hayat�n kurallar�na i�kin olan bir canl�l�ktan kazan�yordu. Spinoza ger�ekten Leibniz'in "Tanr�y� kurtarmak" ad�na ileri s�rd��� "�nceden kurulmu� uyum-armoni" fikrinin yarat�c�lar�ndan biridir: onu telaffuz etmemi�tir, hatta kar�� ��km��t�r, ancak bu fikrin do�u�unun sebeplerinden biridir -ve bu fikir uyar�nca her �ey, ruh ve v�cut, hayat ve madde, g�k ile yer, �nceden bir saat gibi kurulmu� bir birliktelik ve d�zen i�inde i�liyordur. Bach "�nceden kurulmu� armoniye" ger�ekten inand���n� hissettiren eserler verdi. Seslerin d�zeni ile varl�klar�n d�zeni tam tam�na �ak���yordu bu eserde. Ve diyelim ki bununla Bat� m�zi�ini ba�latt�... Onunki "uyumsuzlu�un" bir ertelenmesiydi ve erteleme olmaks�z�n tarih denen �ey m�mk�n de�ildir. Uyumsuzun m�zikte m�mk�n oldu�unu fark etmek i�in Bach'�n "erteledi�i" �eyin ancak 20. y�zy�lda m�mk�n hale geldi�ini tasavvur etmek gerekir.</p> - -<p>-Asl�nda galiba �unu demek istiyorum: Spinoza ak�ld���n� �� y�z y�l boyunca erteledi... ��nk� onun d�neminde �ok can yak�c� varolu� problemleri sorulmaya ba�lam��t� (mesela Pascal)... Bat� felsefe tarihi hem ak�ld���yla akl�n diyalektik kar��tl��� ve m�cadelesi olarak kavranabilir, hem de �ok daha ger�ek�i bi�imde, Spinozist "ertelemenin" s�resi olarak anla��labilir. Takdir edersiniz ki tarih ertelemeler olmasa kavranabilir bir �ey de�ildir. </p> - -<p>-Ayn� �ekilde Bach da "uyumsuzu" erteledi -Nereye? Ne zamana? Belki Beethoven'e kadar, ama daha da �tesi, Sch�nberg'e kadar... Onun erteledi�iyle kar��la�t���m�z anda Bat� m�zi�inin tarihi kapanm��t�r -art�k Messiaen'in ku� seslerinden ve kodlar�ndan, Boulez'in "salk�m seslerinden" medet umuyoruz... M�zik art�k "sesi" ke�fetmek zorunda kalm��t�r... </p> - -<p>-Bir tarihe sahip olan her �eyin "ertelenmi�" olmas� gerekti�i o kadar a��kt�r ki, Spinozac� tarzda bir "duygular tarihi" yazmay� planlasak m�zi�in irade olarak tarihini (Schopenhauer) yazmak zorunda kalabiliriz... Ak�l da ertelendik�e diyalektik bir karakter kazan�r ger�ekten (Hegel)... Ve Nietzsche'nin fark etti�i �ey, ertelenmesi m�mk�n olmayan �eydi: Yani Hayat... </p> - -<p>-Spinoza'n�n De Affectibus'u hala bir Ur-Text olarak var bir k�ken-metin, ve neyi erteledi�imizi anlat�yor bize... T�pk� Bach m�zi�i gibi... Kar��la�malar� (ki onlar� yan yana getirebiliriz) bize ne verirdi, bunu hi�bir zaman ��renemeyece�iz... Ancak art�k bir �eyleri ertelemeyece�imiz bir �a�da oldu�umuzu biliyoruz -bir erteleme olarak sosyalizm ya da ba�ka bir �ey, mesela a�k, mutluluk vesaire... </p> - -<p>-Giderek "erteleme" kendini bir "gecikme" olarak duyurmaya ba�lad�... Sanat�n bir tarihi var, ��nk� Do�a onu zaten yaparken (ku�lar�n �t���, ar�n�n haberle�mesi, �r�mce�in a��) biz onu "gecikerek", yani �zerinde "d���nerek" yapmak zorunda kald�k... Yani bu gecikmenin kendine �zg� bir de�eri var -ve biz bu de�ere bilin�, ak�l filan gibi adlar takm���z... Giderek "Tarih" denen �eyin bir gecikmeler manzumesi oldu�unu bile s�yleyebiliriz san�r�m...</p></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:20px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="900" height="100%" border="0" cellpadding="0"> -<tbody><tr><td colspan="2"> - <img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/nav_alt.png" width="851px" height="10"> - </td></tr> - <tr> - <td width="424"> - </td> - <td width="425"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0"><tbody><tr><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" title="arama">arama</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss" target="_blank">rss-feed</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html" title="bize yaz�n">bize yaz�n</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html" title="site haritas�">harita metot</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Bach ve Spinoza_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html">ENGLISH</a> </td></tr></tbody></table></td> - </tr> - </tbody></table></td> -</tr> -</tbody></table> - -</body></html>
\ No newline at end of file +#title Bach ve Spinoza +#author Ulus Baker +#date 1998 +#source https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,143,0,0,1,0.html +#lang tr +#pubdate 2024-01-30T19:18:29 +#topics post yapısalcılık,spinozacılık + +Körotonomedya | ulus baker | Bach ve Spinoza + + + + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][]] | [[http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12][]] | + | + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html][körotonomedya]] > [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html][türkçe]] > ulus baker | + +| + | + + + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][gündem]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html][l'écume des jours]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html][on the common]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html][ulus'un ardından ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html][ulus baker yazıları ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html][theoria]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html][otonomi]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html][spinozism]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html][vertoviana]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html][chiapas]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html][pdf arşivi]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html][yakınlıklar]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html][hakkımızda]] +<br> +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html][yenilikler ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] +<br> +</right> + +| | + | + | + +| | +* Bach ve Spinoza + +** Ulus Baker + +Bach ile Spinoza karşılaşmış olsalardı birinin müziğine ötekinin felsefesine ne olurdu? Böyle bir karşılaşmayı düşleyenler (mesela Hollandalı Rabbi De Cardozo) benden önce vardı... Ayrıca Deleuze'ün Spinoza üstüne kitabını (Felsefede Ekspresyonizm: Spinoza) "Spinoza Barok muydu?" başlıklı bir bölümle bitirdiğini, ancak sonuçta Barok ile Leibniz'i buluşturmakla yetindiğini de hatırlıyoruz. Bach döneminde, işlevleri ne olursa olsun müzik bir "saf afektler" dünyasıdır ve belki Spinoza'nın Ethica'sının III. bölümü, yani De Affectibus bu müziğin bir "topolojisini" sunabilir... Çünkü bu bölüm bir "duygulanışlar bestesi" olarak okunabiliyor ve konunun bütün sevimliliğine, Spinoza'nın maksimum sevinçlere erişmenin yollarını bulma konusundaki kararlılığına rağmen bu beste, bir zamanlar Louis Althusser'in yazdığı gibi, "insanın sırtından soğuk terler" akıtmayı, Deleuze'ün dediği gibi "ensemizden giren bir yılanın ürpertisi" olmayı hala bırakmamış... Gerçekten de ürpermeden Spinoza'yı okumak imkansız... Galiba bir Bach bestesi de bize benzeri bir duyguyu yaşatır... + +Spinoza'nın felsefesinin Bach'tan çok Beethoven'in müziğine yakın Düştüğü De Cardozo tarafından tartışıldı: Spinoza da "gelenekleri kırma" peşindeydi, Beethoven de... Oysa Bach gelenekleri kırmaya asla girişmedi ve ne yaptıysa her şeyi "Yasa"nın olanak verdiği "derinlikleri" fethederek gerçekleştirdi... Çok iddialı görünmeyen böyle bir bakış tarzı yine de önemli bir noktayı unutuyor: Bach'ın -mesela şu dehşetli Matta Tutkusu'nda (müziği St. Matthew's Passion adıyla bulabilirsiniz)- bir geleneği yıkmaktan çok onu en uç noktalarına ve olanaklarına kadar dürtmek için çabaladığını fark edersiniz. Ki orada artık Bach'ın müzmin Lutherciliğinin esamesi bile okunmuyordur. Bach tıpkı Spinoza gibi Tanrıyı eserine davet eder: allayıp pullamadan, bütün basitliği ve yalınlığıyla -De Deo başlıklı ilk Ethica kitabı gibi... + +Peki ama Yasa ne işe yarar? İlk hissettiğimiz gerçekten de Bach'ın döneminde müzikte geçerli olan kuralların neredeyse tümüne riayet eden bir besteyle karşı karşıya olduğumuzdur: kontrapuntal yazım, enstrümantal tekillik, formel bütünlük, diyalektik varyasyon, armonik şebekeler... İnsan kendini bir Eisenstein filminde sanabilir... Spinoza'yı bir Yasa aleyhtarı olarak algılıyorsak Bach'taki her şeyin onun ideallerine zıt bir bakış açısından işlediği sonucuna varabilirdik. Ancak geriye kalan indirgenemez bir mesele var: felsefi Logos'u ilk kez mutlak bir "beste" olarak tasarlayan Spinoza'nın Deleuze'ün deyişiyle "muazzam, sakin esinti" dediği felsefesi hiçbir geleneği ihmal etmemişti ve bütün yeğinliğini Hegel'in istediği diyalektik aşmadan (Aufhebung) çok hayatın kurallarına içkin olan bir canlılıktan kazanıyordu. Spinoza gerçekten Leibniz'in "Tanrıyı kurtarmak" adına ileri sürdüğü "önceden kurulmuş uyum-armoni" fikrinin yaratıcılarından biridir: onu telaffuz etmemiştir, hatta karşı çıkmıştır, ancak bu fikrin doğuşunun sebeplerinden biridir -ve bu fikir uyarınca her şey, ruh ve vücut, hayat ve madde, gök ile yer, önceden bir saat gibi kurulmuş bir birliktelik ve düzen içinde işliyordur. Bach "önceden kurulmuş armoniye" gerçekten inandığını hissettiren eserler verdi. Seslerin düzeni ile varlıkların düzeni tam tamına çakışıyordu bu eserde. Ve diyelim ki bununla Batı müziğini başlattı... Onunki "uyumsuzluğun" bir ertelenmesiydi ve erteleme olmaksızın tarih denen şey mümkün değildir. Uyumsuzun müzikte mümkün olduğunu fark etmek için Bach'ın "ertelediği" şeyin ancak 20. yüzyılda mümkün hale geldiğini tasavvur etmek gerekir. + +-Aslında galiba şunu demek istiyorum: Spinoza akıldışını üç yüz yıl boyunca erteledi... Çünkü onun döneminde çok can yakıcı varoluş problemleri sorulmaya başlamıştı (mesela Pascal)... Batı felsefe tarihi hem akıldışıyla aklın diyalektik karşıtlığı ve mücadelesi olarak kavranabilir, hem de çok daha gerçekçi biçimde, Spinozist "ertelemenin" süresi olarak anlaşılabilir. Takdir edersiniz ki tarih ertelemeler olmasa kavranabilir bir şey değildir. + +-Aynı şekilde Bach da "uyumsuzu" erteledi -Nereye? Ne zamana? Belki Beethoven'e kadar, ama daha da ötesi, Schönberg'e kadar... Onun ertelediğiyle karşılaştığımız anda Batı müziğinin tarihi kapanmıştır -artık Messiaen'in kuş seslerinden ve kodlarından, Boulez'in "salkım seslerinden" medet umuyoruz... Müzik artık "sesi" keşfetmek zorunda kalmıştır... + +-Bir tarihe sahip olan her şeyin "ertelenmiş" olması gerektiği o kadar açıktır ki, Spinozacı tarzda bir "duygular tarihi" yazmayı planlasak müziğin irade olarak tarihini (Schopenhauer) yazmak zorunda kalabiliriz... Akıl da ertelendikçe diyalektik bir karakter kazanır gerçekten (Hegel)... Ve Nietzsche'nin fark ettiği şey, ertelenmesi mümkün olmayan şeydi: Yani Hayat... + +-Spinoza'nın De Affectibus'u hala bir Ur-Text olarak var bir köken-metin, ve neyi ertelediğimizi anlatıyor bize... Tıpkı Bach müziği gibi... Karşılaşmaları (ki onları yan yana getirebiliriz) bize ne verirdi, bunu hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz... Ancak artık bir şeyleri ertelemeyeceğimiz bir çağda olduğumuzu biliyoruz -bir erteleme olarak sosyalizm ya da başka bir şey, mesela aşk, mutluluk vesaire... + +-Giderek "erteleme" kendini bir "gecikme" olarak duyurmaya başladı... Sanatın bir tarihi var, çünkü Doğa onu zaten yaparken (kuşların ötüşü, arının haberleşmesi, örümceğin ağı) biz onu "gecikerek", yani üzerinde "düşünerek" yapmak zorunda kaldık... Yani bu gecikmenin kendine özgü bir değeri var -ve biz bu değere bilinç, akıl filan gibi adlar takmışız... Giderek "Tarih" denen şeyin bir gecikmeler manzumesi olduğunu bile söyleyebiliriz sanırım... + +| + | + + + | + | + + | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html][arama]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss][rss-feed]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html][bize yazın]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html][ENGLISH]] | + +| + +| + + + |