1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
|
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN">
<!-- saved from url=(0074)https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,221,0,0,1,0.html -->
<html><head><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254">
<title>K�rotonomedya | ulus baker | Simmel �zerine</title>
<script src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/frontend.js.indir" type="text/javascript"></script>
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/frontend.css">
<meta name="keywords" content="Simmel">
</head>
<body text="#000000" link="#00FF00" vlink="#CC0000" alink="#FF0000" style="margin:0px 0px 0px 0px;">
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="900" bgcolor="#FFFFFF" align="center">
<tbody><tr>
<td colspan="3" style="height:60px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="850" height="100%" border="0" cellpadding="0">
<tbody><tr>
<td width="374" align="left"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/logo_01.gif" alt="" border="0"></a></td>
<td width="354" align="right"><a href="http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12" target="_blank"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/kor_5.gif" alt=""></a></td>
</tr>
<tr><td colspan="2"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/nav_alt.png" width="851px" height="10"></td>
</tr>
<tr align="left">
<td width="300"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html">k�rotonomedya</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html">t�rk�e</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> ulus baker</td>
</tr>
</tbody></table></td>
</tr>
<tr>
<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="200" bgcolor="#FFFFFF"><table width="100%" border="0" cellspacing="5" cellpadding="0">
<tbody><tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html">g�ndem</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html">l'�cume des jours</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html">on the common</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html">ulus'un ard�ndan </a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html">ulus baker yaz�lar� </a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html">theoria</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html">otonomi</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html">spinozism</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html">vertoviana</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html">chiapas</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html">pdf ar�ivi</a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right" class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html">yak�nl�klar</a></div></td>
<td bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html">hakk�m�zda</a><br>
</span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html">yenilikler </a></span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr>
<td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html">harita metot</a><br>
</span></div></td>
<td width="1" bgcolor="#999999"> </td>
</tr>
<tr height="10"><td> </td></tr>
<tr> <td width="375" align="left"><form action="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" method="post">
<input type="text" name="search_input_field" size="20" maxlength="250" value="" style="font:
normal 11px/11px sans-serif; border: solid 1px #000;
background: #fff; padding: 2px; color: #000;">
<input type="submit" value="Arama" style="font-size:10px;">
</form></td></tr>
</tbody></table></td>
<td valign="top" width="20" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/leer.gif" width="20" height="1" alt=""></td>
<td valign="top" width="730" bgcolor="#FFFFFF"><a name="jump221"></a><h1>Simmel �zerine</h1><h3>Ulus Baker</h3><p><em>k�sadevre fanzin</em>, 2 (1 nisan 2001) [Bu metin Ulus Baker'in toplumsal tipler ve belgesel ili�kisi �zerine yazd��� bir e-mail'den al�nt�d�r.]</p>
<p>Simmel'in metninden* anla��lmas� gereken tuhaf bir durum var galiba: o da bir yabanc�ya kimsenin "yabanc� olamayaca��d�r..." bir paradoks gibidir bu durum ama en �ok bir yabanc�y� rahat rahat ki�isel ya da kolektif sorunlar�n�za dahil (hatta Simmel'in hat�rlatt��� gibi) ve ortak k�lars�n�z... tuhaft�r bu ge�en y�l Western konusunda derste tart���rken farketti�imiz gibi o film t�r�n�n iyi �rneklerinde beliren bir durumdur... d��ar�dan gelene duyulan o tuhaf g�ven hissi... i�ini ona d�kebilmek ve onun yarg��l���na (hakemli�ine) ba�vurmak... bu a��dan Yabanc�" asgari bir insan" gibidir... bizimle birlikte insandir, ama yine de asgaridir... </p>
<p>"gariban" ise yabana at�lacak bir tema de�il... "garib" ve co�ulu "gariban" as�rlar boyu bu co�rafyada cok geni� bir insan kitlesini anlatan kelimelerdi... bu kelime bug�n bizi daha �ok yoksullu�a, d��lanm��l��a, "�tekili�e" �ekiyor ama geleneksel k�lt�rlerin bug�n "misafirperverlik" gibi yav�am�s bir kelimeyle �arp�tmaya al��t���m�z �ok �zel bir "yabanc�-tan���kl���n�n" da hesaba kat�lmas� gerekir... her bak�mdan sosyolojinin en ac�mas�z, en sert, en tarafgir, en vah�i "bilim" oldu�unu hissetmek gerekiyor... bu ise sosyoloji i�in en b�y�k a��l�md�r... </p>
<p>Simmel metinleri genel olarak bu "vah�eti" icerirler... b�t�n tespitler (para, meta ili�kileri, toplumsal tip ve karakterler) son derecede sert ve keskindirler ve herhalde Simmel'in donemindeki kent ve k�r manzaralar�n�n �ok ger�ek yorumlar�d�rlar... g�n�m�zde sosyoloji insan� kaybetmeye, onu rakamla�t�rmaya ya da "kanaat sahibi" ve "soru sorulacak" birimler haline getirmeye ba�lad���nde Simmel devrini ger�ekten �zl�yoruz... </p>
<p>Peki bug�n sosyal bilimler "toplumsal tipler" yaratabilirler mi, onlar� anlayabilirler mi? yoksa tipler nesnel olarak mi ortadan kalkt�lar? su anda sorulmasi gereken sorular bu turdendir... art�k roman sanati bile toplumsal tipler uretemiyor (oysa eskiden Dostoyevsky'nin Budala'si, Dickens'in "yoksul"u, Gogol'un "memur"u vard�... Marx "proletarya"yi, Weber Protestan kafali "burjuva"yi tasvir ediyordu... Sinema toplumsal tipler uretmeyi romandan ve sosyolojiden daha uzun bir sure s�rd�rd�... bug�n ise vazge�ti...</p>
<p>sorulmas� gereken �udur... Yabanc� gibi, Yoksul gibi, G��men gibi, Burjuva gibi vesaire... afektif ve g�r�lebilir (dolay�s�yla g�rsellestirilebilir) toplumsal tipler modern-postmodern toplumda ortadan kalkarak amorf kitle toplumunda yitip gittikleri i�in mi onlarin sosyolojisini, siyasetini ve filmini yapam�yoruz art�k, yoksa sosyoloji, siyaset ve sinema onlari art�k yakalayam�yor, kapsayam�yor, ifade edemiyor mu... ben ikinci bak�� a��s�na yatk�n�m...</p>
<p>ben b�t�n doktora tezimi bu "toplumsal tipler" meselesi �st�ne kurdum... ger�ekten sonsuz bir literatur var... ama ayn� zamanda "d���n�lmemi�li�in" eseri olarak hi�bir �ey de yok... mesela bir d���n�n toplumsal tiplerimizi ve onlara tekabul edebilecek k�sa formulleri:</p>
<p>Taraftar... kimdir nedir? bunun bir "kimlik" oldu�unu kabul etmemizi isteyenler var... oysa kimlik kapal� bir seydir, tan�mlan�r ve tan�mland��� yerde durur-kal�r... oysa varolu� s�rekli hareket halindedir ve "kimlik" kavram�yla kavranamayan bir a��kl���, belirsizli�i vard�r... taraftar hem bireydir hem de de�ildir... �o�u zaman gev�ektir ve t�rsar... kalabal�k olgusundan destek buldu�u anda ise canavarla�abilir... ya da tam aksine kalabal��a kar�� ��kar... �o�ulluklar�n davran��lar�n� hesaba katmadan hi�bir toplumsal tipi ay�rdetme �ans�n�z olamaz...</p>
<p>mesela: "M�sl�man"... yaln�zca bir dine aidiyet s�z konusu de�ildir... toplumsal-varolu��al tip olarak m�sl�man'�n form�l� �udur: her �eyin ��z�m�n�n �ok kolay oldu�una inanan adam (kad�n de�il --ve bunun nedenini hemen g�rece�iz...) M�sl�man, herhangi bir fikih alimiyle ya da �mmetten bir k�yl�yle konu�tu�unuzda hemen farkedebilece�iniz gibi kendi dinini �st�nl���n� basitli�inde, yal�nl���nda arar... mesela kar�s�n�n k�z�n�n iffeti gibi "derin" bir mesele mi vard�r? islam buna �ok kolay bir ��z�m bulmu�tur zaten: kapat�rs�n olur biter... faiz g�nah midir? ��z�m �ok basittir: bir senet yapars�n burada o olay�n ad�na faiz denmez, metinde "faiz" s�zc��� ge�irilmez, olur biter...</p>
<p>Ama ne yaz�k ki mesele bununla bitmez ve M�sl�man ad�n� verdi�imiz "toplumsal tip" s�rekli bir "varolu�sal kriz" i�ine d��er... kar�s�n� k�z�n� kapatm�st�r, ama ya sokakta onlara birisi de�erse... o halde hemen "en basit" ��z�m bulunur: iran'da oldu�u gibi kamu ara�lar�nda, otob�slerde ve sokaklarda "haremlik-selamlik"... bir f�k�h ya da ilahiyat aliminin hep �v�nd��� "Islam�n en iyi din oldu�u ��nk� �ok yal�n ve basit oldu�u" bu y�zeysel "kolay ��z�mler" mant��� i�inde eriyip gider... Ne kolayd�r m�sl�manl�k! sonu�ta bir "bismillahirrahmanirrahim" demen yetecektir...</p>
<p>etraf�m�zda bu t�rden bir projede "insan" olarak g�rebilece�imiz �ok say�da "toplumsal tip" var... onlar "�u ya da bu" ki�iler de�iller... �yle olsayd�lar gazeteler ve televizyon toplumsal tipler in�a etmek i�ini ba�arabilirlerdi... ki�i de�iller... ama olaylar ve olay olu�tururlar... b�y�k "beat" sosyolog Charles Wright Mills ellili y�llarda iki "modern" toplumsal tipi ke�fetti�inde ("iktidar se�kini" ve "beyaz yakal�") bu meyanda y�r�tt��� tart��ma bu toplumsal tipler arac�l���yla b�t�n bir d�nyay� ��z�mlemeye kadar varabilmisti... ��nk� toplumsal tipler analitik toplumsal i�levlere ba�lan�rlar... michel foucault 19. yuzyilda belirginle�en bir toplumsal tipi ortaya ��karm��t�: tehlikeli birey... b�t�n hukuk ve psikiyatri, b�t�n ceza sistemi bu bireye de��in �rg�tlenmi�ti: su� i�lemi� olmasa bile buna yatk�n olan tipler kimler... bu aran�yordu... Freud bir psikolojik-toplumsal tip olarak "nevrozlu"yu icat etti... </p>
<p>toplumsal tipler genel olarak "t�m� kapsay�c�" olabilirler... bu onlar�n "tip" olma karakterini ortadan kald�rmaz... g�n�m�zde herkes bir �eylere "yabanc�d�r"... birilerince "yabanc�" olarak g�r�l�r... o zaman "yabanc�l���n" ana form�l�n� sosyolojik olarak �retemezsiniz sosyoloji yapamazs�n�z, yabanc�y� da anlayamazs�n�z... simmel bu konuda bize �ok �eyler anlatan ve hat�rlatan bir form�l �retmi�ti... ba�ka form�ller de �retilebilir... mesela "yabanc�la�ma" s�recinin �r�n� olarak yabanc�... bir d��manl���n nesnesi olarak yabanc�... korkulur ki�i olarak yabanc�...</p>
<p>toplumsal tipler afektif varolu�lard�r... anla��lmayabilirler ama hissedilirler... Simmel bu y�zden bir toplumsal tipin mutlaka toplum taraf�ndan yarat�laca��na dikkat �eker: onlar hissedilmeden varolmazlar... "yoksulluk" olsa bile "yoksul" diye bir tip olmayabilir... varolmas� i�in toplumun "yoksullar�" ke�fetmesi, bu sorun i�in birilerini hedef se�erek tav�rlar almas�, mesela onalt�nc� y�zy�l ingilteresinde oldugu gibi Poor Laws ��karmas�, ondokuzuncu y�zy�lda oldugu gibi anti-alkolizm, vesaire... ve benzeri kurulu�lar olu�turmas� gerekir... Yoksulluk bir nesne haline geldik�e etraf�nda bir "toplumsal tip" olu�acakt�r...</p>
<p>�imdi benim iddiam: toplumsal tipleri "g�rsel i�itsel" olarak tespit etmek onlar� teorik olarak hedef edinmekten daha kolay, daha verimlidir... bu "belgeselliktir"... belgesi olmayanlar�n belgesi olmak yaz� arac�l���yla olmaz, g�rsel-i�itsel ortamda olur... sosyoloji zamanla "toplumsal tiplerini", bu esasl� tutamaklar�n� kaybetti... edebiyat ve sinema da kaybetme yoluna girdiler... biraz ���nc� d�nya sinemas� dayan�yor gibi: g�ney, kiarostami, sokurov (rusya da art�k bir ���nc� d�nya �lkesi bug�nlerde)... sosyoloji art�k insanlar�n ne oldu�una bakm�yor; onlara ne olduklar�n� --�o�u zaman pek de nazik olmayan bir �ekilde-- sormakla yetiniyor... �evrelerinde, d�nyalar�nda ne olup bitti�ine bile bakmadan onlar�n "toplumsal bak�mdan kurulu" (socially constructed) d�nyalar�nda ne olup bitti�ine bakmay� --bir t�r kanaatlar haberdarl���n�-- yeterli g�r�yor... </p>
<p>i�te tam bu noktada sosyoloji ile "belgesel" aras�nda esasl� bir ba� kurulabilir... "s�zl� tarih" denen bir pratik var... bunu antropologlar iki y�z y�ld�r zaten yap�yorlard�... ama tek bir "toplumsal tip" �retemediler... ��nk� hep toplumsal yap�larin, yani durganl�klar�n nas�l oldu�una bakmaya �al��t�lar... oysa hayat harekettir... ve bu hareketlerin tespiti esas olarak "g�rsel" duyular�n d�nyas�ndan etkilenen bir varl�k olarak insana g�rsel-isitsel ortamlarla daha rahat iletiliyor... bu bir g�zlemden bile �tede bir �ey: her yeni ku�ak bir �ncekinden daha cok "g�rsel-i�itsel" d���n�yor ve varoluyor... biz de eskiden daha �ok okurduk, simdi daha �ok... seyrediyoruz... </p>
<p>benim iddiam, bir belgesel kurgusunun bir t�r "d���nme" oldu�u... nas�l bir sosyolog ara�t�rma materyelini yontuyorsa, �����, g�r�nt�y�, imaji, hareketi ve zaman� yontarak bir filmci de "d���n�r"... </p>
<p>"hayat� oldu�u gibi yakalamak" gibi bir Vertov ideomu bence hala "belgesel" i�in esast�r... ama bence vertov'un s�yleyeceklerinin daha �o�u bir filmciden �ok sosyologlara hitap ediyor... g�rsel olarak bir d�nya kurup onu ara�t�rmak... ve bu d�nya m�mk�n oldu�unca az "anlat�sal", "dramatik" olmal�... m�mk�n oldu�unca "oldu�u gibi" olmal�... </p>
<p>* G. Simmel "The Stranger", <em>On individuality and social forms: selected writings</em>, Edited and with an intro. by Donald N. Levine. Chicago: University of Chicago Press, [1971], s. 143-49.</p></td>
</tr>
<tr>
<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td>
</tr>
<tr>
<td colspan="3" style="height:20px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="900" height="100%" border="0" cellpadding="0">
<tbody><tr><td colspan="2">
<img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/nav_alt.png" width="851px" height="10">
</td></tr>
<tr>
<td width="424">
</td>
<td width="425"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0"><tbody><tr><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" title="arama">arama</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss" target="_blank">rss-feed</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html" title="bize yaz�n">bize yaz�n</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html" title="site haritas�">harita metot</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Simmel �zerine_files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html">ENGLISH</a> </td></tr></tbody></table></td>
</tr>
</tbody></table></td>
</tr>
</tbody></table>
</body></html>
|
