diff options
| author | Alber <alber@edu.wll.im> | 2024-01-30 19:25:46 +0000 |
|---|---|---|
| committer | Alber <alber@edu.wll.im> | 2024-01-30 19:25:46 +0000 |
| commit | e9b60c4fc02ee76bcda4c2f5f25edaf420be794f (patch) | |
| tree | 02ff5934155b7594991065983784fe492c3a3a2e /u/ub | |
| parent | a70c31f0e9dae833093e792f48655b3793aa2ca7 (diff) | |
Edit: /library/ulus-baker-hasta-kimdir #43
* 2024-01-30T19:23:26
tttt
-- alber
Diffstat (limited to 'u/ub')
| -rw-r--r-- | u/ub/ulus-baker-hasta-kimdir.muse | 302 |
1 files changed, 164 insertions, 138 deletions
diff --git a/u/ub/ulus-baker-hasta-kimdir.muse b/u/ub/ulus-baker-hasta-kimdir.muse index db254dc..6517129 100644 --- a/u/ub/ulus-baker-hasta-kimdir.muse +++ b/u/ub/ulus-baker-hasta-kimdir.muse @@ -1,138 +1,164 @@ -<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"> -<!-- saved from url=(0074)https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,152,0,0,1,0.html --> -<html><head><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254"> -<title>K�rotonomedya | ulus baker | Hasta kimdir?</title> - -<script src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/frontend.js.indir" type="text/javascript"></script> -<link rel="stylesheet" type="text/css" href="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/frontend.css"> - -<meta name="keywords" content="Ulus Baker"> - -</head> - -<body text="#000000" link="#00FF00" vlink="#CC0000" alink="#FF0000" style="margin:0px 0px 0px 0px;"> -<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="900" bgcolor="#FFFFFF" align="center"> -<tbody><tr> -<td colspan="3" style="height:60px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="850" height="100%" border="0" cellpadding="0"> - <tbody><tr> - <td width="374" align="left"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/logo_01.gif" alt="" border="0"></a></td> - <td width="354" align="right"><a href="http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12" target="_blank"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/kor_5.gif" alt=""></a></td> - </tr> - <tr><td colspan="2"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/nav_alt.png" width="851px" height="10"></td> - </tr> - <tr align="left"> - <td width="300"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html">k�rotonomedya</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html">t�rk�e</a> <span class="breadcrumb_spacer">></span> ulus baker</td> - </tr> -</tbody></table></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td> -</tr> -<tr> -<td valign="top" width="200" bgcolor="#FFFFFF"><table width="100%" border="0" cellspacing="5" cellpadding="0"> - <tbody><tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html">g�ndem</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html">l'�cume des jours</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html">on the common</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html">ulus'un ard�ndan </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html">ulus baker yaz�lar� </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html">theoria</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html">otonomi</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html">spinozism</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html">vertoviana</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html">chiapas</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html">pdf ar�ivi</a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right" class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html">yak�nl�klar</a></div></td> - <td bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html">hakk�m�zda</a><br> - - </span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html">yenilikler </a></span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> - <tr> - <td><div align="right"><span class="links"><a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html">harita metot</a><br> - - </span></div></td> - <td width="1" bgcolor="#999999"> </td> - </tr> -<tr height="10"><td> </td></tr> -<tr> <td width="375" align="left"><form action="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" method="post"> -<input type="text" name="search_input_field" size="20" maxlength="250" value="" style="font: -normal 11px/11px sans-serif; border: solid 1px #000; -background: #fff; padding: 2px; color: #000;"> -<input type="submit" value="Arama" style="font-size:10px;"> -</form></td></tr> - </tbody></table></td> -<td valign="top" width="20" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/leer.gif" width="20" height="1" alt=""></td> -<td valign="top" width="730" bgcolor="#FFFFFF"><a name="jump152"></a><h1>Hasta kimdir?</h1><h3>Ulus Baker</h3><p>"hastal�k hayata bir bak�� tarz�d�r." (g.d.)</p> - -<p>Michel Foucault'nun eserinin �lkemizde pek tan�nd���n� s�yleyemeyiz, tan�nmas�na hizmet edebilecek terc�melerinin olduk�a itici ve anla��lmaz olduklar�m da itiraf etmeliyiz, son olarak onun "postmodem" bir d���n�r olarak uzak tutulmas� gerekti�i fikrine yaln�zca bat�l�la�man�n kar��t� islami-muhafazak�r yazarlar�n alayla bakmalar� da yeterince manidar, b�yle bir fikir �lkemizde genelde sol entellekt�eller taraf�ndan payla��l�yor ve T�rkiye gibi bir �lkede ya�ayabilmek i�in iktidarlara kar�� verilmesi zorunlu olan m�cadeleler boyunca en az�ndan birka� noktada i�e yarayabilecek olan bir d���nce ne yaz�k ki birtak�m kli�elere pek kolay teda ediliyor, oysa Foucault'nun b�y�k bir "do�ruculukla" tasvir etmeyi ba�ard��� "modern" denilen b�t�n bu kurumlan, �nce modem askeri k��la sistemini, ard�ndan �nce askeri sonra "sivil" hastaneyi, sonra zorunlu okulu, hapishaneyi ve b�t�n bu "disiplin" kurumlar�n� ithal eden bu sat�rlar� yazan ki�i de�il, Foucault'nun "postmodem" d���ncesini bu t�rden "disiplin" kurumlar�n�n bask�lan alt�nda inlemekte olan koskoca bir n�fus i�in bir "l�ks" olarak uzakta tutmaya �al��mak olsa olsa �una var�r: bug�n art�k her bak�mdan "sorunlu" olduklar� besbelli olan bu kurumlara "i�kin" olan bir ele�tiri de vard�; bu ele�tiri ta ba�lang��tan beri i�in i�indeydi; ve biz kurumlar� pekala ithal etmi�ken bu ele�tiriyi ithal etmemeyi makul g�r�yor haldeyiz...</p> - -<p>�lkemizde de bu kurumlar en az bat�daki benzerleri kadar sorun yarat�yorlar, bunu f-tipi cezaevleri meselesinde olduk�a can-yak�c� bir �ekilde hissettik, hi�kimse bug�nlerde dokunulamaz tek kurum olarak orada duran askeriye d���nda e�itim sistemimizin, hastanelerimizin, �slahevlerimizin ve benzeri kurumlar�m�z�n �al��t���n�, e�er y�zs�z bir bakan veya �st d�zey b�rokrat de�ilse s�yleyemiyor, bunun nedeni sadece bu kurumlar�n "k�t�", "hastal�kl�" ya da "mahkum edilmi�" ya�ant�lar�n d�nyas� olmalar�ndan gelmiyor, aksine oralarda sunulan "hizmetlerin", yani bu kurumlar�n kendi �nlerine bi�imsel olarak koymu� olduklar� ama�lara eri�tirecek yollar�n ve y�ntemlerin yeterince i�lemediklerinden yak�n�yor, reform talebiyle ortaya ��kmayan hi� bir kurum yok gibi. Foucault'nun ironik bir �ekilde alt�n� �izdi�i gibi, b�t�n bu "disipline dayal�" kurumlar sanki reform talepleriyle birlikte do�mu�lar: askeriyede reform, fabrika sisteminde reform, e�itimde reform, sa�l�k sisteminde reform, cezaevlerinde reform, genel olarak hukuk sisteminde reform...</p> - -<p>ayd�nlanma ve Frans�z devrimiyle tarihsel do�umlar�n� ya�ayan, Napolyon sava�tan arac�l���yla �nce Avrupa'ya, kolonyal d�nemde ise t�m d�nyaya yay�lan bu kurumlar�n sadece "reformcular�" ilgilendirmeyen, do�rudan birilerinin hayat�n� ve ya�ant�lar�n� etkileyen bir y�nleri oldu�u genellikle unutulmu� gibi davranl�r. fabrika i��i i�in bir sorundur, t�pk� hastanenin hasta i�in bir sorun olu�turdu�u gibi; cezaevi mahkum i�in bir sorundur, t�pk� okulun ��renci i�in bir sorun oldu�u gibi... bu durum bize bir zamanlar "muhafazakar mistisizm" ad�na T�rkiye'ye rahatl�kla ithal edilmi� bir filozofun, Henri Bergson'un nedense bu ithalatta bulunmayan �ok derin bir d���nce ve uyans�m hat�rlat�yor: sorunlar ve sorular, sorulduklan anda �yle bir devreye girerler ki, onlara bir cevap bulmak zorunluymu� gibi gelir, bir ��retmenin soraca�� en sa�ma-sapan soruya muhakkak do�ru ya da yanl�� cevaplar olmal�d�r, ��renci ��yle d���necektir: soru verili oldu�una g�re do�ru bir cevab� var, onu s�ylemeyi ba�armal�y�m... do�ruluk-yanl��l�k kriterleri nedense sorular�n kendisi i�in yoktur, cevaplarda bulunurlar, b�ylece g�n ge�mez ki bizim i�in haz�rlanm�� ve medyada kotar�lm�� (buna ajanda deniyor) birtak�m sorulara ve sorunlara muhatap olmayal�m: psikolojik, sosyal, ekonomik sorunlar... neticede bu sorunlar�n hangi anlamda �u ya da bu bireyi ilgilendiriyor oldu�unu sormak bile anlams�zla�t�nyor.</p> - -<p>Sorunun �ncelli�i s�z konusu kurumlardaki hayat� bir "ya�ant�" ya da daha do�rusu bir "ya�am kesiti" k�lan �eydir, b�ylece bizim bir "aile hayat�m�z" vard�r, bir "i� hayat�m�z" vard�r, maazallah cezaevine veya hastaneye d��ersek bir "mahpus hayat�m�z", bir "hastal�k d�nemimiz" olacakt�r, erkek vatanda�lar tam anlam�yla vatanda� olabilmek i�in askere gideceklerdir... vesaire... vesaire... ve biz de bu kurumlann bizi bir �ekilde "ya�atmak" i�in varolduklar�na inanmaya itiliriz: aile bak�m�m y�r�tt��� �ocu�u ve di�er aile fertlerim ya�at�r, okul ulusal ve evrensel bilgiyi ya�at�r, askeriye vatan� ya�at�r, fabrika n�fusu besler, hastane hastay� ya�at�r, hapishane ise ba�ka t�rl� yok edilmesi pekala m�mk�n olan mahkumu bar�nd�rarak d��ar�daki toplumun bekas�n� sa�lar... sorun bu kurumlar olu�turulmadan, icad edilmeden ve genelle�tirilmeden �nce insanlar�n ya�ay�p ya�amad�ktand�r.</p> - -<p>Her durumda, birtak�m olgusal ger�ekler var: aileden okula, okuldan "vatani hizmete", oradan fabrikaya ya da "i� hayat�na", bazen hastaneye, bazen cezaevine devredilip duruyoruz �lene dek... bu devir teslim i�levi, Gilles Deleuze'�n dikkat �ekti�i gibi hep bir "... art�k de�ilsin" s�z�yle ger�ekle�iyor: okula ba�lad���nda sana "art�k ailende de�ilsin" deniyor; b�ylece askerde veya fabrikada art�k ailende ya da okulda de�ilsindir vesaire... Foucault'nun bu noktada sordu�u soru son derecede derindir: nas�l oluyor da her biri kendi kurallar�na, rit�ellerine, ama�lar�na sahip olan b�t�n bu kurumlar hem birbirlerinden t�m�yle farkl� olduklar�n� iddia ediyorlar, hem de birbirlerini o kadar and�r�yorlar?</p> - -<p>"...Art�k de�ilsin" bu disipliner kurumlan birer kapatma-ku�atma-d��lama mekan� haline d�n��t�r�yor, kapatarak ��retme, kapatarak �al��t�rma, kapatarak tedavi etme, kapatarak disipline etme, kapatarak cezaland�rma... ama sadece bast�rarak, kapatarak, k�s�tlayarak ama�lanan Foucault'nun deyi�iyle "uysal" v�cutlar ve ruhlar �retilemez. bu kurumlar�n muhtemel bir sert direni�le kar��la�mamalan i�in, b�t�n "reform" giri�imlerinin yan�nda bir de yalana, ��ka��da ve nobranl��a da ihtiya� vard�r, b�ylece san��� mahkum eden yarg��. mahkumun g�nderildi�i binan�n kar��s�na ge�ip "bu bir cezaevi de�il, biz cezaland�rm�yoruz, e�itiyoruz, tedavi ediyoruz, �slah ediyoruz, b�ylece onu topluma kazand�raca��z..." diyebilecektir; ayn� �ekilde bir doktor i�in asl�nda bir "fabrika-i�yeri" olan hastane hastay� bamba�ka bir ya�ant� bi�imi �er�evesinde kapat�p ku�atacakt�r. hepimiz Ali okulu'nu, yani �o�u ki�inin okuma yazmay� okulda de�il askerde ��rendi�ini biliriz, kapitalizmin ilerlemi� d�nemlerine tekab�l eden fabrika sistemi ise (fordizm, taylorizm) bu ikiy�zl�l���n doruk noktas�n� olu�turuyor: orada olup bitenin serbest bir pazarda �zg�r r�zas�yla eme�ini satan ki�inin "hakk�n� almas�" oldu�una inanmamak i�in ge�en y�zy�ldan beri �ok derin teorik uyanlar, ara�t�rmalar yap�lmas� gerekmi�ti, ama yine de bu y�nde do�al bir inan�� var gibidir: �cretli emek s�reci "kapat�larak", g�zetlenerek, denetlenerek, s�rekli bir kontrol alt�nda icra edilmektedir, fabrikan�n hapishaneden �ok farkl� olmamas�n�n, hastaneden tutun okula ve k��laya var�ncaya kadar b�t�n "disiplin" kurumlann�n ondokuzuncu y�zy�l ba�lanndan beri Bentham'�n �nl� Panopticon'unu temel mimari bi�im olarak kabul etmelerinin nedeni budur, felsefi antropolojiye kar��... k�lt�r antropolojisi Avrupa'da onzekizinci y�zy�l sonlar�nda olu�maya ba�l�yor...</p></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:30px;" bgcolor="#FFFFFF"><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/leer.gif" width="1" height="30" alt=""></td> -</tr> -<tr> -<td colspan="3" style="height:20px;" bgcolor="#FFFFFF"><table width="900" height="100%" border="0" cellpadding="0"> -<tbody><tr><td colspan="2"> - <img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/nav_alt.png" width="851px" height="10"> - </td></tr> - <tr> - <td width="424"> - </td> - <td width="425"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0"><tbody><tr><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html" title="arama">arama</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss" target="_blank">rss-feed</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html" title="bize yaz�n">bize yaz�n</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html" title="site haritas�">harita metot</a> </td><td><img src="./K�rotonomedya _ ulus baker _ Hasta kimdir__files/navbar.gif" alt=""></td><td> <a href="https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html">ENGLISH</a> </td></tr></tbody></table></td> - </tr> - </tbody></table></td> -</tr> -</tbody></table> - -</body></html>
\ No newline at end of file +#title Hasta kimdir? +#author Ulus Baker +#date 1998 +#source https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=21,152,0,0,1,0.html +#lang tr +#pubdate 2024-01-30T19:22:34 +#topics post yapısalcılık, psikanaliz, spinozacılık, kültür + +Körotonomedya | ulus baker | Hasta kimdir? + + + + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][]] | [[http://www.birgun.net/politics_index.php?news_code=1284293626&year=2010&month=09&day=12][]] | + | + [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96index.html][körotonomedya]] > [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96tr.html][türkçe]] > ulus baker | + +| + | + + + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96gundem.html][gündem]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96lecume_des_jours.html][l'écume des jours]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96on_the_common.html][on the common]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulusun_ardindan.html][ulus'un ardından ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96ulus_baker.html][ulus baker yazıları ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96theoria.html][theoria]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96otonomi.html][otonomi]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96spinozism.html][spinozism]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96vertoviana.html][vertoviana]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96chiapas.html][chiapas]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96pdf.html][pdf arşivi]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yakinliklar.html][yakınlıklar]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96hakkimizda.html][hakkımızda]] +<br> +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96yenilikler.html][yenilikler ]] +</right> + +| | + + +<right> +[[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] +<br> +</right> + +| | + | + | + +| | +* Hasta kimdir? + +** Ulus Baker + +"hastalık hayata bir bakış tarzıdır." (g.d.) + +Michel Foucault'nun eserinin ülkemizde pek tanındığını söyleyemeyiz, tanınmasına hizmet edebilecek tercümelerinin oldukça itici ve anlaşılmaz olduklarım da itiraf etmeliyiz, son olarak onun "postmodem" bir düşünür olarak uzak tutulması gerektiği fikrine yalnızca batılılaşmanın karşıtı islami-muhafazakâr yazarların alayla bakmaları da yeterince manidar, böyle bir fikir ülkemizde genelde sol entellektüeller tarafından paylaşılıyor ve Türkiye gibi bir ülkede yaşayabilmek için iktidarlara karşı verilmesi zorunlu olan mücadeleler boyunca en azından birkaç noktada işe yarayabilecek olan bir düşünce ne yazık ki birtakım klişelere pek kolay teda ediliyor, oysa Foucault'nun büyük bir "doğruculukla" tasvir etmeyi başardığı "modern" denilen bütün bu kurumlan, önce modem askeri kışla sistemini, ardından önce askeri sonra "sivil" hastaneyi, sonra zorunlu okulu, hapishaneyi ve bütün bu "disiplin" kurumlarını ithal eden bu satırları yazan kişi değil, Foucault'nun "postmodem" düşüncesini bu türden "disiplin" kurumlarının baskılan altında inlemekte olan koskoca bir nüfus için bir "lüks" olarak uzakta tutmaya çalışmak olsa olsa şuna varır: bugün artık her bakımdan "sorunlu" oldukları besbelli olan bu kurumlara "içkin" olan bir eleştiri de vardı; bu eleştiri ta başlangıçtan beri işin içindeydi; ve biz kurumları pekala ithal etmişken bu eleştiriyi ithal etmemeyi makul görüyor haldeyiz... + +ülkemizde de bu kurumlar en az batıdaki benzerleri kadar sorun yaratıyorlar, bunu f-tipi cezaevleri meselesinde oldukça can-yakıcı bir şekilde hissettik, hiçkimse bugünlerde dokunulamaz tek kurum olarak orada duran askeriye dışında eğitim sistemimizin, hastanelerimizin, ıslahevlerimizin ve benzeri kurumlarımızın çalıştığını, eğer yüzsüz bir bakan veya üst düzey bürokrat değilse söyleyemiyor, bunun nedeni sadece bu kurumların "kötü", "hastalıklı" ya da "mahkum edilmiş" yaşantıların dünyası olmalarından gelmiyor, aksine oralarda sunulan "hizmetlerin", yani bu kurumların kendi önlerine biçimsel olarak koymuş oldukları amaçlara eriştirecek yolların ve yöntemlerin yeterince işlemediklerinden yakınıyor, reform talebiyle ortaya çıkmayan hiç bir kurum yok gibi. Foucault'nun ironik bir şekilde altını çizdiği gibi, bütün bu "disipline dayalı" kurumlar sanki reform talepleriyle birlikte doğmuşlar: askeriyede reform, fabrika sisteminde reform, eğitimde reform, sağlık sisteminde reform, cezaevlerinde reform, genel olarak hukuk sisteminde reform... + +aydınlanma ve Fransız devrimiyle tarihsel doğumlarını yaşayan, Napolyon savaştan aracılığıyla önce Avrupa'ya, kolonyal dönemde ise tüm dünyaya yayılan bu kurumların sadece "reformcuları" ilgilendirmeyen, doğrudan birilerinin hayatını ve yaşantılarını etkileyen bir yönleri olduğu genellikle unutulmuş gibi davranlır. fabrika işçi için bir sorundur, tıpkı hastanenin hasta için bir sorun oluşturduğu gibi; cezaevi mahkum için bir sorundur, tıpkı okulun öğrenci için bir sorun olduğu gibi... bu durum bize bir zamanlar "muhafazakar mistisizm" adına Türkiye'ye rahatlıkla ithal edilmiş bir filozofun, Henri Bergson'un nedense bu ithalatta bulunmayan çok derin bir düşünce ve uyansım hatırlatıyor: sorunlar ve sorular, sorulduklan anda öyle bir devreye girerler ki, onlara bir cevap bulmak zorunluymuş gibi gelir, bir öğretmenin soracağı en saçma-sapan soruya muhakkak doğru ya da yanlış cevaplar olmalıdır, öğrenci şöyle düşünecektir: soru verili olduğuna göre doğru bir cevabı var, onu söylemeyi başarmalıyım... doğruluk-yanlışlık kriterleri nedense soruların kendisi için yoktur, cevaplarda bulunurlar, böylece gün geçmez ki bizim için hazırlanmış ve medyada kotarılmış (buna ajanda deniyor) birtakım sorulara ve sorunlara muhatap olmayalım: psikolojik, sosyal, ekonomik sorunlar... neticede bu sorunların hangi anlamda şu ya da bu bireyi ilgilendiriyor olduğunu sormak bile anlamsızlaştınyor. + +Sorunun öncelliği söz konusu kurumlardaki hayatı bir "yaşantı" ya da daha doğrusu bir "yaşam kesiti" kılan şeydir, böylece bizim bir "aile hayatımız" vardır, bir "iş hayatımız" vardır, maazallah cezaevine veya hastaneye düşersek bir "mahpus hayatımız", bir "hastalık dönemimiz" olacaktır, erkek vatandaşlar tam anlamıyla vatandaş olabilmek için askere gideceklerdir... vesaire... vesaire... ve biz de bu kurumlann bizi bir şekilde "yaşatmak" için varolduklarına inanmaya itiliriz: aile bakımım yürüttüğü çocuğu ve diğer aile fertlerim yaşatır, okul ulusal ve evrensel bilgiyi yaşatır, askeriye vatanı yaşatır, fabrika nüfusu besler, hastane hastayı yaşatır, hapishane ise başka türlü yok edilmesi pekala mümkün olan mahkumu barındırarak dışarıdaki toplumun bekasını sağlar... sorun bu kurumlar oluşturulmadan, icad edilmeden ve genelleştirilmeden önce insanların yaşayıp yaşamadıktandır. + +Her durumda, birtakım olgusal gerçekler var: aileden okula, okuldan "vatani hizmete", oradan fabrikaya ya da "iş hayatına", bazen hastaneye, bazen cezaevine devredilip duruyoruz ölene dek... bu devir teslim işlevi, Gilles Deleuze'ün dikkat çektiği gibi hep bir "... artık değilsin" sözüyle gerçekleşiyor: okula başladığında sana "artık ailende değilsin" deniyor; böylece askerde veya fabrikada artık ailende ya da okulda değilsindir vesaire... Foucault'nun bu noktada sorduğu soru son derecede derindir: nasıl oluyor da her biri kendi kurallarına, ritüellerine, amaçlarına sahip olan bütün bu kurumlar hem birbirlerinden tümüyle farklı olduklarını iddia ediyorlar, hem de birbirlerini o kadar andırıyorlar? + +"...Artık değilsin" bu disipliner kurumlan birer kapatma-kuşatma-dışlama mekanı haline dönüştürüyor, kapatarak öğretme, kapatarak çalıştırma, kapatarak tedavi etme, kapatarak disipline etme, kapatarak cezalandırma... ama sadece bastırarak, kapatarak, kısıtlayarak amaçlanan Foucault'nun deyişiyle "uysal" vücutlar ve ruhlar üretilemez. bu kurumların muhtemel bir sert direnişle karşılaşmamalan için, bütün "reform" girişimlerinin yanında bir de yalana, üçkağıda ve nobranlığa da ihtiyaç vardır, böylece sanığı mahkum eden yargıç. mahkumun gönderildiği binanın karşısına geçip "bu bir cezaevi değil, biz cezalandırmıyoruz, eğitiyoruz, tedavi ediyoruz, ıslah ediyoruz, böylece onu topluma kazandıracağız..." diyebilecektir; aynı şekilde bir doktor için aslında bir "fabrika-işyeri" olan hastane hastayı bambaşka bir yaşantı biçimi çerçevesinde kapatıp kuşatacaktır. hepimiz Ali okulu'nu, yani çoğu kişinin okuma yazmayı okulda değil askerde öğrendiğini biliriz, kapitalizmin ilerlemiş dönemlerine tekabül eden fabrika sistemi ise (fordizm, taylorizm) bu ikiyüzlülüğün doruk noktasını oluşturuyor: orada olup bitenin serbest bir pazarda özgür rızasıyla emeğini satan kişinin "hakkını alması" olduğuna inanmamak için geçen yüzyıldan beri çok derin teorik uyanlar, araştırmalar yapılması gerekmişti, ama yine de bu yönde doğal bir inanış var gibidir: ücretli emek süreci "kapatılarak", gözetlenerek, denetlenerek, sürekli bir kontrol altında icra edilmektedir, fabrikanın hapishaneden çok farklı olmamasının, hastaneden tutun okula ve kışlaya varıncaya kadar bütün "disiplin" kurumlannın ondokuzuncu yüzyıl başlanndan beri Bentham'ın ünlü Panopticon'unu temel mimari biçim olarak kabul etmelerinin nedeni budur, felsefi antropolojiye karşı... kültür antropolojisi Avrupa'da onzekizinci yüzyıl sonlarında oluşmaya başlıyor... + +| + | + + + | + | + + | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,9,0,0,1,0.html][arama]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/rss.php%EF%B9%96all.rss][rss-feed]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=0,5,0,0,1,0.html][bize yazın]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96id=5,8,0,0,1,0.html][harita metot]] | | [[https://www.korotonomedya.net/kor/index.php%EF%B9%96en.html][ENGLISH]] | + +| + +| + + + |